Lá thăm không may mắn của Ian Wright đưa đội bóng nhỏ bé - cả về thể chất lẫn tầm vóc trên bản đồ bóng đá thế giới - đến từ Đông Nam Á vào “bảng tử thần” ngay ở lần đầu tham dự World Cup nữ. Đội tuyển nữ Việt Nam đụng độ cả đương kim vô địch lẫn á quân thế giới. Đội còn lại trong bảng - Bồ Đào Nha - cũng hơn đội tuyển nữ Việt Nam tới 11 bậc trên bảng xếp hạng FIFA.

Thất bại là điều không thể tránh khỏi. Thế nhưng, đặt trong bối cảnh vị thế của bóng đá Việt Nam, từ những trận thua đó, thầy trò HLV Mai Đức Chung được nhiều hơn mất. Đội tuyển nữ Việt Nam có trải nghiệm vô giá với những đối thủ mạnh nhất ở sân chơi lớn nhất.

Đó là thứ "may mắn", món quà đi kèm với tấm vé tham dự World Cup.

Nhận thức về bóng đá đỉnh cao

Với thế hệ này của đội tuyển nữ Việt Nam, đỉnh cao thế giới không còn là điều xa vời, chẳng còn là thứ mà họ chỉ biết tới trong tưởng tượng. Tiêu chuẩn ấy là điều họ đã trực tiếp trải nghiệm, đã tự mình đối mặt. Nhận thức vô giá ấy sẽ theo họ đi suốt sự nghiệp, sẽ là động lực cho cả họ trên cả quãng đường dài sau này. Nói một cách khác, chẳng còn điều gì có thể khiến Thanh Nhã và đồng đội ngạc nhiên hơn nữa.

Ba trận ấy, tuyển nữ Việt Nam đã thua theo 3 cách khác nhau, trước 3 đối thủ với lối nhập cuộc khác nhau. Chúng ta thua nhẹ nhàng 0-2 trong ngày Mỹ vào trận thận trọng, thua 0-3 trước Bồ Đào Nha cũng là tân binh trước khi phơi áo 7 bàn bởi một Hà Lan quyết tâm cạnh tranh hiệu số. Bản thân tuyển nữ Việt Nam cũng đã chọn những lối nhập cuộc khác nhau: phòng ngự trận đầu, chủ động trận hai và sử dụng hàng loạt cái tên dự bị ở trận ba.

Đội tuyển nữ Việt Nam có những phút thi đấu chủ động trước Bồ Đào Nha và Hà Lan. (Ảnh: FIFA)

Nếu tạm bỏ qua kết quả trước Hà Lan, hai trận thua đầu trước Mỹ và Bồ cho thấy tuyển nữ Việt Nam hoàn toàn có thể chơi được trước các đối thủ đẳng cấp ở một số thời điểm của trận đấu. Khoảng cách giữa chúng ta với họ còn xa nhưng chưa tới mức không thể với tới.

Cộng thêm 4 chiến thắng từ 7 tân binh khác, World Cup nữ 2023 ghi nhận tín hiệu tích cực khi khoảng cách giữa các nền bóng đá trên thế giới đang dần thu hẹp. Đó cũng là hiện tượng đã đến với bóng đá nam trong khoảng 10 năm trở lại đây khi những trận cầu “hủy diệt” ngày càng hiếm xuất hiện ở Cúp Thế giới. Bối cảnh ấy mở ra cơ hội cho những đội tuyển nhóm dưới thu hẹp trình độ và tiếp tục hướng tới World Cup nữ kế tiếp.

Với riêng tuyển nữ Việt Nam, cơ hội sẽ còn xuất hiện thường xuyên hơn khi châu Á có 5 suất chính thức và tới 2 suất play-off.

Giải bài toán tầm vóc

Từ "tầm vóc" trong trường hợp này là nghĩa đen. Lý do đội tuyển nữ Việt Nam không thể tạo nên cú sốc như Philippines ở World Cup nữ 2023 chính là câu chuyện thể chất. Huỳnh Như và đồng đội không thể chơi bóng dài, tạt cánh đánh đầu ghi bàn hay bám theo cầu thủ đối phương như hình với bóng giống cách mà đội tuyển Philippines làm trước New Zealand.

Trong bóng đá, thể hình và thể lực không phải là tất cả. Nhưng, chơi bóng ở cấp độ đỉnh cao đòi hỏi các cầu thủ phải đáp ứng được yếu tố thể chất ở mức cơ bản, hoặc kĩ thuật và tư duy chơi bóng phải vượt trội. Đội tuyển nữ Việt Nam chưa thể có được cả hai.

Dương Thị Vân nhỏ bé khi đứng cạnh cầu thủ đối phương. (Ảnh: FIFA)

Có khéo đến mấy, Huỳnh Như cũng chẳng thể qua nổi các hậu vệ cao hơn cô 20 cm. Có nhanh tới mấy, Thanh Nhã cũng chẳng thắng nổi những người có sải chân dài gấp rưỡi mình. Người hâm mộ hẳn sẽ nhớ rất lâu hình ảnh Dương Thị Vân (1m50) tranh bóng với cầu thủ Hà Lan cao hơn cả cái đầu.

Có một điểm chung trong cả 3 trận thua của đội tuyển nữ Việt Nam. Dù chọn cách nhập trận thế nào, dù tiếp cận ra sao, dù đối thủ là ai, tuyển nữ Việt Nam đều đã thua ngay từ tiếng còi khai cuộc ở yếu tố thể hình, thể lực. Đây là điều được chính HLV Mai Đức Chung thừa nhận. Ông bảo dù đã có HLV thể lực Cedric Roger và được chăm sóc chu đáo về dinh dưỡng, đội tuyển nữ Việt Nam không thể cải thiện ngay được yếu tố chiều cao, cân nặng trong vòng một năm, thậm chí 5 năm. Đây là vấn đề vĩ mô liên quan đến kinh tế, xã hội chứ không chỉ gói gọn trong thể thao.

Nhập tịch hay gọi những cầu thủ Việt kiều về nước là một trong những cách khác ngắn hơn để giải bài toán về "tầm vóc". Tất nhiên, ở hoàn cảnh văn hóa-lịch sử khác nhau, bóng đá Việt Nam có nhiều lí do để không sao chép cách làm của Philippines, nhưng đây cũng là hướng đi đáng để cân nhắc song song với cách làm hiện tại.

Trải nghiệm để vươn tầm

Khoảng thời gian chuẩn bị và thi đấu World Cup nữ 2023 có lẽ là giai đoạn đội tuyển nữ Việt Nam nhận thức rõ nhất ý nghĩa của các trận đấu cọ xát với đối thủ trên tầm. Trong vòng 3 tháng, thầy trò HLV Mai Đức Chung chơi 6 trận với các đối thủ quốc tế, 4 đội trong số đó thuộc top 10 bảng xếp hạng FIFA là Đức, Tây Ban Nha, Mỹ và Hà Lan. 4 trận ấy là những trải nghiệm vô giá, là kinh nghiệm không thể đong đếm được.

Thầy trò HLV Mai Đức Chung tiến bộ thấy rõ qua các trận đấu với đối thủ mạnh.

" Các trận đấu trong những chuyến tập huấn Nhật Bản hay châu Âu đều rất chất lượng, mang lại kinh nghiệm quốc tế bổ ích, giúp cầu thủ rút ra được nhiều bài học trong quá trình thích nghi với cường độ chơi bóng cao của những nền bóng đá lớn tại châu Âu và thế giới. Dù có những trận đấu thua đậm nhưng cầu thủ cho thấy sự tiến bộ trong tư duy chơi bóng, tích luỹ thể lực để đáp ứng cường độ trận đấu", Chủ tịch Liên đoàn bóng đá Việt Nam (VFF) Trần Quốc Tuấn cho biết.

Đó chính là giá trị của sự trải nghiệm. Có những luồng ý kiến đặt dấu hỏi rằng thi đấu với những đội mạnh hơn, chưa đá đã biết thua hay đội không có bóng mà đá thì liệu có học được gì không. Sự tiến bộ thấy rõ của đội tuyển nữ Việt Nam trong thời gian qua chính là câu trả lời.

Một vấn đề khác: Vì sao Đức, Tây Ban Nha và một năm trước đó là đội tuyển Pháp lại đồng ý đá giao hữu với đội tuyển Việt Nam? Đó là bởi Việt Nam là đội được dự World Cup.

Muốn được gặp họ một lần nữa, chúng ta phải trở lại đấu trường cấp độ cao nhất. Mặt khác, VFF phải nỗ lực nhiều hơn để tìm cho tuyển nữ các trận giao hữu chất lượng, nếu không phải với top 10 FIFA thì cũng nên là nhóm 4-5 đội mạnh của châu Á. Chúng ta cần hiện diện ở sân chơi đỉnh cao để tiếp tục được trải nghiệm, và cần những trải nghiệm để được quay trở lại World Cup. Đó là mũi tên 2 chiều.

“Bài toán quân xanh” này đã luôn là vấn đề của bóng đá Việt Nam cả ở cấp độ nam lẫn nữ. Muốn nâng tầm đội tuyển, chúng ta cần những đối thủ chất lượng. Trình độ, trải nghiệm và cảm giác của những cầu thủ sẽ khó tiến bộ nếu họ cứ phải đá giao hữu với U19 Hà Nội, CLB Phù Đổng hay bất kỳ đội bóng nam tương tự nào. Đó là thứ VFF phải quyết liệt thay đổi trong tương lai tới.

Làm được những điều đó, tuyển nữ Việt Nam mới có thể tiến về phía trước. Thời gian từ nay tới World Cup 2027 còn 4 năm.