Theo Military Watch, Không quân Hoàng gia Thái Lan đang rất quan tâm đến những chiếc máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm Lockheed Martin F-35A của Mỹ. Dòng máy bay này dự kiến sẽ thay thế những chiếc F-16 Falcon và F-5TH cũ hiện đang biên chế trong lực lượng không quân nước này.
Vào tháng 1/2022, Tư lệnh Không quân Thái Lan Napadej Dhupatemiya cho biết nước này quan tâm đến việc mua tới 8 chiếc F-35, với tổng 413 triệu USD được cho là dành riêng cho các giao dịch mua ban đầu.
Tim Cahill, Phó Chủ tịch cấp cao phụ trách kinh doanh toàn cầu của Lockheed Martin đã tuyên bố vào tháng 2/2022 tại Triển lãm Hàng không Singapore rằng, mặc dù đã nhận thấy sự quan tâm của người Thái nhưng vẫn chưa có thông tin chính thức nào về vấn đề trên. Ông khẳng định rằng mọi quyết định sẽ phải phụ thuộc vào chính phủ Mỹ, bởi chính sách kiểm soát chặt chẽ việc xuất khẩu F-35 của Washington.
Việc mua máy bay của Thái Lan có thành hiện thực hay không vẫn chưa chắc chắn, nhưng dựa trên các tiền lệ trong chính sách xuất khẩu máy bay chiến đấu của Washington, khả năng này được cho là vẫn có thể xảy ra.
Bên ngoài thế giới phương Tây, hiện chỉ có Hàn Quốc, Nhật Bản, Israel và Singapore được phép mua F-35. Tuy nhiên các quốc gia này vẫn không được phép trở thành đối tác trong chương trình độc quyền sản xuất F-35 của phương Tây, bất chấp sự quan tâm của Nhật Bản và Israel đối với chương trình này.
Máy bay chiến đấu F-16 của Không quân Thái Lan.
Chính quyền Washington đã yêu cầu các quốc gia phải đáp ứng được các điều kiện khắt khe mới cho phép họ mua F-35. Một ví dụ đáng chú ý gần đây là Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) đã phải đình chỉ các cuộc đàm phán mua máy bay do yêu cầu của Mỹ được coi là quá mức. Khi Mỹ yêu cầu quốc gia này hạn chế các mối quan hệ với chính quyền Bắc Kinh và phải cam kết không sử dụng cơ sở hạ tầng viễn thông của Trung Quốc.
Tuy nhiên vẫn có những ngoại lệ, Mỹ đã cho phép các nước phương Tây như Đức sử dụng rộng rãi cơ sở hạ tầng của Huawei (tập đoàn đa quốc gia về thiết bị mạng và viễn thông của Trung Quốc) để nhập khẩu máy bay, cũng như Hàn Quốc có mạng 5G được xây dựng dựa trên công nghệ của Huawei.
Tuy nhiên, Mỹ cũng đã áp đặt các biện pháp kiểm soát chặt chẽ đối với cách thức vận hành F-35, như việc chỉ định các căn cứ mà máy bay có thể hoạt động, thời gian và địa điểm máy bay có thể thực hiện các nhiệm vụ chiến đấu, đặc biệt là kiểm soát chặt chẽ phần mềm của các máy bay chiến đấu để đảm bảo máy bay có thể gửi những dữ liệu nhạy cảm về Mỹ.
Đối với Không quân Hoàng gia Thái Lan, các điều kiện như hạn chế quan hệ với Trung Quốc hay không được sử dụng các cơ sở hạ tầng viễn thông mà Trung Quốc đầu tư ở quốc gia này có thể sẽ chấm dứt triển vọng mua F-35.
Máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ.
Không giống như UAE dự định trang bị ít nhất 50 chiếc F-35, Thái Lan dự kiến chỉ mua một số lượng nhỏ loại máy bay này, bên cạnh đó chi phí vận hành trong vòng đời của những chiếc F-35 cũng vượt xa rất nhiều so với các máy bay chiến đấu hiện có của Thái Lan. Như vậy về lợi ích kinh tế Thái Lan khó có thể tạo được sự thu hút đối với Mỹ.
Đồng thời lực lượng mặt đất và hải quân của Thái Lan cũng ngày càng rời xa sự phụ thuộc vào thiết bị phương Tây và họ chọn mua các hệ thống vũ khí tiên tiến của Trung Quốc, từ xe tăng VT-4 đến tàu khu trục lớp Type 054A cùng nhiều hệ thống khác.
Thái Lan đã từng cân nhắc mua vũ khí từ Nga, cụ thể là xe tăng chiến đấu T-90, nhưng trước áp lực của phương Tây đã khiến nước này phải chuyển hướng sang mua xe tăng Ukraine, tuy nhiên Ukraine không đáp ứng được các điều khoản trong hợp đồng cung cấp xe tăng T-84, khiến Thái Lan phải mua xe tăng VT-4 của Trung Quốc.
Trước các mối đe dọa trừng phạt của phương Tây nếu Thái Lan tìm đến máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm của Nga, buộc quốc gia này phải tìm đến Trung Quốc, quốc gia đã nhiều lần triển khai máy bay chiến đấu J-10C tới Thái Lan để tập trận chung, thể hiện mối quan hệ tốt đẹp giữa hai nước.
Máy bay chiến đấu FC-31 của Trung Quốc.
Loại máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm mà Trung Quốc sản xuất để xuất khẩu là FC-31. Đây là loại máy bay phản lực một động cơ, dù đã qua nhiều lần bay thử nghiệm nhưng nhanh nhất cũng phải đến cuối thập kỷ này máy bay mới chính thức được sản xuất hàng loạt.
Việc Thái Lan sẽ chọn Trung Quốc hay Mỹ để mua máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm vẫn chưa chắc chắn, với việc Mỹ có thể gây sức ép lên các khách hàng thông qua các mối đe dọa trừng phạt khác nhau, điều này sẽ khiến Thái Lan sẽ khó khăn trong việc tìm kiếm loại máy bay mới.
Tuy nhiên theo các chuyên gia quân sự, bản chất quan điểm của Washington đối với việc bán F-35 chính là phải đáp ứng được một loạt các điều kiện mà nước này đặt ra, nếu thực hiện được thì việc mua F-35 sẽ trở nên thuận lợi hơn rất nhiều.