Nguy cơ cạn kiệt vũ khí của Ukraine
Những tiết lộ mới cung cấp bức tranh chi tiết về điều kiện chiến trường trong cuộc xung đột tại Ukraine từ cuối tháng 2 đến đầu tháng 3. Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cảnh báo rằng tốc độ sử dụng đạn dược của Ukraine cao hơn nhiều lần so với tốc độ sản xuất của phương Tây.
Binh sĩ Ukraine vận hành lựu pháo Caesar do Pháp sản xuất ở khu vực Donbass. Ảnh: AFP
Tài liệu nhấn mạnh, lỗ hổng trong hệ thống phòng thủ Ukraine và sự cấp thiết về nhu cầu sử dụng vũ khí, đạn dược vẫn luôn tồn tại. Trước đó, Mỹ, NATO, Liên minh châu Âu cùng nhiều đối tác đã ráo riết tìm kiếm thêm đạn dược từ Đông Âu đến Trung Á, đồng thời tăng cường năng lực sản xuất để hỗ trợ Ukraine tiến hành cuộc phản công, dự kiến diễn ra trong vài tuần tới.
Theo tài liệu trên, hệ thống phòng không để bảo vệ các địa điểm nhạy cảm, binh sỹ và dân thường đóng vai trò rất quan trọng. Đánh giá của Bộ Quốc phòng Mỹ hồi cuối tháng 2 cho biết, "khả năng của Ukraine triển khai các hệ thống phòng không tầm trung để bảo vệ tiền tuyến sẽ hoàn toàn suy giảm vào cuối tháng 5. Ukraine chỉ có thể chống chịu được thêm từ 2 đến 3 làn sóng tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái của Nga".
Tài liệu mật cho biết: "Khi vũ khí phòng thủ lớp đầu tiên cạn kiệt, tỷ lệ sử dụng vũ khí phòng thủ lớp thứ hai và thứ ba sẽ gia tăng. Cuối cùng, Ukraine sẽ giảm khả năng phòng thủ trước các cuộc tấn công trên không của Nga từ mọi độ cao".
Sau những đánh giá ảm đạm đó cùng lo ngại về mối nguy hiểm mà Ukraine đang đối mặt, Mỹ và các đồng minh trong NATO đã nhanh chóng trang bị cho chính phủ Kiev các hệ thống phòng không, nhằm lấp đầy lỗ hổng và củng cố các hệ thống của Ukraine chủ yếu có từ thời Liên Xô.
Một biểu đồ trong tài liệu bị rò rỉ cho thấy tốc độ sử dụng tên lửa phòng không của Ukraine, cũng như dự đoán thời gian Kiev cạn kiệt các hệ thống này. Tài liệu dự đoán hệ thống tên lửa SA-11 sẽ hết vào ngày 13/4, hệ thống NASAM do Mỹ sản xuất sẽ hết vào ngày 15/4 và hệ thống SA-8 sẽ hết vào tháng 5/2023. Một biểu đồ khác cũng dự đoán thời gian cạn kiệt các loại đạn dược của Ukraine. Đánh giá cho rằng, lực lượng Ukraine nên ưu tiên bắn hạ máy bay chiến đấu và trực thăng của Nga thay vì tập trung vào những mối đe dọa nhỏ như máy bay không người lái.
Người phát ngôn của Lực lượng Không quân Ukraine Yuriy Ihnat cũng thừa nhận những rủi ro bắt nguồn từ việc cạn kiệt kho dự trữ vũ khí được mô tả trong tài liệu. Ông Yuriy Ihnat cho biết, quân đội Kiev hầu như vẫn sử dụng các loại đạn dược do Liên Xô sản xuất và điều này đã làm phức tạp thêm nỗ lực tìm kiếm nguồn cung. "Không có nhiều quốc gia sở hữu những loại đạn dược này vì vậy sớm hay muộn nó cũng sẽ cạn kiệt", ông Yuriy Ihnat lưu ý.
Thời gian gần đây, Mỹ đã tuyên bố chuyển giao các loại vũ khí bắn hạ máy bay không người lái cho Ukraine, để làm giảm bớt sức ép cho những hệ thống phòng không mà Kiev đang sở hữu phù hợp với việc bắn hạ tên lửa và máy bay. Tháng 3 vừa qua, Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết sẽ đẩy nhanh việc cung cấp hệ thống phòng không tiên tiến Patriot sau khi hoàn thành khóa đào tạo cho các binh sỹ Ukraine tại căn cứ Fort Sill ở Oklahoma.
Mặc dù các hệ thống phòng không mà Ukraine sử dụng cho đến nay đã hạn chế đáng kể sức mạnh không quân của đối phương, nhưng tài liệu đã chỉ ra hậu quả nếu khả năng phòng không của Kiev bị suy giảm. Theo đó, máy bay của Nga có thể di chuyển dễ dàng hơn và đóng vai trò trung tâm hơn trong các cuộc tấn công cũng như trong nỗ lực vận chuyển binh sỹ, đạn dược. Ngược lại, quân đội Ukraine sẽ phải đối mặt với những thách thức lớn trong việc thực hiện các nhiệm vụ như vậy và cuối cùng có thể mất khả năng ngăn chặn ưu thế trên không của Nga.
Lỗ hổng trong hệ thống phòng không của Ukraine
Tài liệu cũng nêu bật lỗ hổng phòng không của Ukraine trong cuộc xung đột, lưu ý, đôi khi họ phải chấp nhận bảo vệ các mục tiêu này bằng cách chấp nhận mất các mục tiêu khác. Trên tài liệu có một bản đồ hiển thị các chấm vàng – nơi hệ thống phòng không xuất hiện gần những cơ sở hạ tầng quan trọng, còn các chấm đỏ là nơi địa điểm không được bảo vệ. Theo thời gian, các chấm đỏ xuất hiện nhiều hơn trên bản đồ, có lẽ do hệ thống phòng không bị phá huy hoặc thiếu hụt.
Ông Ihnat và Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết một trong những chiến lược của Nga là áp đảo và làm cạn kiệt các hệ thống phòng không bằng các cuộc tấn công dai dẳng. Giám đốc Dự án Phòng thủ Tên lửa thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), ông Tom Karako nhận định, các tài liệu này cho thấy sự khan hiếm của hệ thống phòng không và tính cấp bách trong việc cung cấp những hệ thống này cho Ukraine.
Tài liệu kết luận rằng, số lượng hệ thống phòng không do phương Tây cung cấp cho Ukraine khá hạn chế, đôi khi không bắt kịp với khả năng của Nga. Ukraine đang phải nỗ lực hết sức trong việc đối phó với các cuộc tấn công cường độ cao mà Moscow thực hiện.
Tài liệu này nằm trong số hàng chục tài liệu mật bị rò rỉ mà Washington Post và các hãng truyền thông khác tiếp cận được, liên quan đến tình hình chiến trường, khả năng phòng thủ của Ukraine và những thông tin tình báo về nhiều quốc gia trên thế giới. Thông tin trong các tài liệu mật nhiều khả năng sẽ được đệ trình lên ban lãnh đạo cấp cao của Bộ Quốc phòng và cung cấp cho hàng trăm nhân viên có giấy phép an ninh phù hợp. Bộ Tư pháp Mỹ cho biết đã mở cuộc điều tra về vụ rò rỉ tài liệu mật.