Việt Nam phát hiện có sự lưu hành của phân nhóm 2.3.4 từ tháng 10/2005 và đã thay thế hoàn toàn chủng virus gây bệnh thuộc phân nhóm 1 ở miền Bắc trước đó.
- Xin ông cho biết sự biến đổi của chủng virus gây nguy hiểm gì? Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương đã thông báo và đề xuất kế hoạch đối phó lên Bộ Y tế chưa?
- Đúng là Việt Nam đã ghi nhận sự biến đổi của chủng virus nhưng may mắn đây chỉ là biến đổi nhỏ, chưa đủ lớn để tạo ra một chủng virus mới. Với virus H5N1 đã lưu hành thường xuyên ở gia cầm ở nước ta, cần phải chấp nhận sự biến đổi này nằm trong quá trình tiến hóa tự nhiên của virus. Hiện tại, Viện Vệ sinh dịch tễ vẫn thường xuyên cập nhật và thông báo kết quả giám sát virus cúm ở người (bao gồm cả virus cúm A/H5N1) lên Bộ Y tế. Ca bệnh cúm A/H5N1 ở người gần đây nhất được ghi nhận là đầu tháng 4/2010, toàn bộ các chủng virus cúm A/H5N1 phân lập ở người trong giai đoạn 2007-2010 đều thuộc nhóm 2.3.4 cả về đặc điểm di truyền cũng như đặc tính kháng nguyên.
Virus cúm A/H5N1 vẫn đang lưu hành ở các đàn gia cầm.
- Gần đây, các nhà khoa học Nhật Bản cũng thông báo lợn dễ mắc cả cúm gia cầm lẫn cúm ở người. Việc thay đổi vật thể trung gian truyền bệnh cúm A/H5N1 đòi hỏi Bộ Y tế cần phải triển khai kế hoạch nghiên cứu và giám sát đặc biệt nào không?
-Trong số 15 phân típ cúm, H5N1 là típ biến dị nhanh, chứa các gene của các vius nhiễm từ nhiều loài động vật khác nhau. Nó có tính sinh bệnh cao, có khả năng gây bệnh nặng ở người. Điều kiện thuận lợi làm tăng tính thay đổi kháng nguyên của virus cúm là do người sống gần các loại gia cầm nuôi và lợn. Trong khi, lợn là loài có cảm thụ cao với các lại virus cúm nên rất dễ dóng vai trò trung gian là vật thể chứa trộn lẫn nhiều loại virus cúm để tạo nên một chủng virus cúm mới. Do đó, những thông tin về mức độ nhiễm virus cúm ở người, ở gia cầm, động vật và sự lưu hành các chủng virus cúm là rất cần thiết để giúp các nhà khoa học đưa ra đánh giá nguy cơ về y tế công cộng và đề xuất các biện pháp dự phòng có hiệu quả, bao gồm cả việc nghiên cứu phát triển vắcxin. Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương đang hợp tác với Trung tâm Dự phòng và kiểm soát bệnh tật (CDC) Hoa Kỳ tiến hành các nghiên cứu giám sát sự tiến hóa và tương tác giữa các virus cúm lưu hành ở động vật (như lợn), gia cầm (gà, vịt...) và ở người nhằm phát hiện các thông tin mới nhất về sự biến đổi của virus.
- Sự biến đổi của virus làm tăng khả năng kháng lại vắc xin sẽ khiến Việt Nam phải đối mặt với nguy cơ gì, thưa ông?
- Tổ chức Y tế thế giới (WHO) vừa ra thông báo sự biến đổi này không làm tăng các nguy cơ về y tế công cộng đối với con người. Bức tranh về cúm gia cầm ở người vẫn không thay đổi, chưa có bằng chứng khẳng định có sự lây truyền từ người sang người. Điều đó không có nghĩa là chúng ta được chủ quan. Theo tôi, vấn đề đáng lo ngại nhất là virus có thể tiếp tục biến đổi nhỏ trong quá trình tiến hóa thành các biến đổi lớn hoặc tái tổ hợp với các virus cúm lưu hành ở động vật và người hiện nay tạo ra một chủng virus cúm mới có khả năng lây truyền từ người sang người. Do đó, cần phải tăng cường giám sát virus cúm ở gia cầm, để sớm phát hiện sự thay đổi của virus từ đó kịp thời đưa ra các biện pháp ngăn chặn sự lây truyền dịch ở gia cầm, đặc biệt là chặn sự lây truyền dịch bệnh từ gia cầm sang người.
- Theo ông, cúm A/H5N1 có nguy cơ bùng phát trở lại cuối năm 2011 không? Người dân cần làm gì để không mắc bệnh?
- Nguy cơ dịch bùng phát trở lại hay không phụ thuộc vào việc kiểm soát dịch cúm gia cầm và dự phòng lây truyền bệnh cúm từ gia cầm sang người. Khó khăn lớn nhất hiện nay là virus cúm A/H5N1 lưu hành ở các đàn gia cầm, đặc biệt là ở các đàn vịt dưới dạng lành mang virus mà không có biểu hiện bệnh, người dân khó nhận biết gia cầm nhiễm bệnh để đề phòng. Đặc biệt, vắc xin cúm gia cầm hiện không còn tác dụng với virus biến đổi phân nhóm. Bên cạnh đó, từ tháng 4.2010 đến nay, Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh ở người, khiến người dân nảy sinh tâm lý chủ quan, cho là dịch đã được thanh toán hoàn toàn, mà không thực hiện thường xuyên các biện pháp dự phòng vệ sinh ăn uống và vệ sinh cá nhân.
Để phòng bệnh, người dân cần phải ngăn chặn sự lây truyền dịch cúm ngay từ gia cầm bằng việc sử dụng các phương pháp chăn nuôi khoa học như thường xuyên vệ sinh tẩy uế chuồng trại bằng thuốc sát khuẩn, tiêm vắc xin cho gia cầm, tiêu hủy gia cầm bệnh, tuyệt đối không được giết mổ, sử dụng gia cầm nghi bị cúm.
Theo Đất Việt