Trong tất cả các vụ việc, cơ quan tố tụng chỉ khởi tố vụ án hình sự nếu phát hiện thấy có dấu hiệu tội phạm thông qua một trong những cơ sở sau đây:
- Tố giác của công dân.
- Tin báo của cơ quan, tổ chức.
- Tin báo trên các phương tiện thông tin đại chúng.
- Cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát, Tòa án, Bộ đội Biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm, lực lượng Cảnh sát biển và các cơ quan khác của Công an nhân dân, Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra trực tiếp phát hiện dấu hiệu của tội phạm.
- Người phạm tội tự thú.
Luật sư Giang Hồng Thanh
Việc khởi tố vụ án hình sự là căn cứ để cơ quan điều tra tiến hành các hoạt động điều tra, xác minh thông tin, dấu hiệu về tội phạm mà nếu không khởi tố vụ án, sẽ không có điều kiện để thực hiện công việc đó.
Nếu cơ quan điều tra vẫn thực hiện những công việc đó mà không khởi tố vụ án sẽ là việc làm vi phạm pháp luật tố tụng hình sự.
Việc khởi tố vụ án không đồng nghĩa với việc sẽ khởi tố bị can (tức là thực hiện các nghiệp vụ điều tra đối với một con người cụ thể).
Nói cách đơn giản hơn, không phải cứ khởi tố vụ án là sẽ có người phải chịu trách nhiệm hình sự. Cơ quan điều tra sẽ chỉ khởi tố bị can khi có đủ căn cứ để xác định một người đã thực hiện hành vi phạm tội.
Trong trường hợp sau khi đã khởi tố vụ án nhưng cơ quan điều tra lại chưa xác định được ai đã thực hiện hành vi phạm tội hoặc xác định được nhưng không biết người đó đang ở đâu mà thời hạn điều tra đã hết thì cơ quan điều tra ra quyết định tạm đình chỉ điều tra cho đến khi xác định được.
Nếu đã xác định được người thực hiện hành vi phạm tội thì cơ quan điều tra phục hồi điều tra, khởi tố bị can nhưng với điều kiện là thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự người thực hiện hành vi phạm tội vẫn còn.
Ngoài ra nếu đã khởi tố vụ án nhưng trong quá trình điều tra xác định không có sự việc phạm tội hay hành vi của người bị điều tra không cấu thành tội phạm, cơ quan điều tra sẽ ra quyết định đình chỉ điều tra./.