Cuối tháng 1, thượng nghị sĩ John McCain, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, đã gửi thư chất vấn cho chính phủ đề nghị giải thích về hoạt động bồi đắp xây đảo nhân tạo của Trung Quốc (TQ) ở biển Đông.
Trang web USNI News của hải quân Mỹ ngày 8-3 (giờ địa phương) đã công bố nội dung thư trả lời ngày 23-2 của Giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia Mỹ James R. Clapper.
Nhiều lần triển khai tàu chiến
. Các ông đánh giá gì về việc TQ quân sự hóa các đảo và đá được cải tạo ở quần đảo Trường Sa?
+ Chúng tôi đánh giá TQ có khả năng cung cấp khả năng tự vệ cơ bản tại các tiền đồn ở quần đảo Trường Sa (của Việt Nam).
TQ đã lắp đặt các hệ thống giám sát nhằm cải thiện nhận thức tình hình và đang xây dựng đường băng và cảng có thể hỗ trợ các chiến dịch quân sự.
Dựa theo quy mô cải tạo đất và hoạt động xây dựng, chúng tôi đánh giá TQ đã thiết lập cơ sở hạ tầng cần thiết để thể hiện năng lực quân sự ở biển Đông vượt quá mức cần thiết đối với khả năng phòng thủ tại chỗ của các tiền đồn.
+ Các khả năng này có thể bao gồm triển khai máy bay chiến đấu hiện đại, tên lửa đất đối không và tên lửa hành trình phòng thủ bờ biển cũng như tăng cường sự hiện diện của các tàu tác chiến gần bờ và các tàu tuần tra cỡ lớn.
. Quân đội Mỹ có theo dõi quân đội TQ triển khai tàu đến các cảng TQ đã xây dựng ở Trường Sa hay không?
+ Các tàu chiến TQ đã vào các tiền đồn lớn nhất gồm đá Chữ Thập, đá Vành Khăn và đá Su Bi. Một tàu hộ vệ đã thả neo tại đá Chữ Thập đầu tháng 12-2015.
Một tàu hộ vệ trang bị tên lửa dẫn đường thả neo tại đá Su Bi cuối tháng 12-2015 và một tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường neo tại đá Vành Khăn đầu tháng 1-2016.
Bên cạnh đó, các tàu đổ bộ xe tăng TQ đã được huy động rộng rãi tại các tiền đồn để hỗ trợ nỗ lực xây dựng.
Các tàu không đồn trú lâu dài và các cơ sở này có thể có kho nhiên liệu và cơ sở dự phòng sau khi hoàn thành.
. Mỹ có theo dõi hoạt động của không quân TQ trên hoặc gần nơi TQ cải tạo đất ở Trường Sa?
+ Không có hoạt động của máy bay TQ hoặc máy bay hải quân TQ trên hoặc gần khu vực mở rộng tiền đồn ở Trường Sa. Một số máy bay dân sự của TQ đã đáp xuống đá Chữ Thập đầu tháng 1-2016.
Dựa trên thông tin này, chúng tôi đánh giá đường băng trên đá Chữ Thập đã đi vào hoạt động và có thể tiếp nhận mọi máy bay quân sự TQ.
Triển khai cơ sở hỗ trợ quân sự
. Mỹ có theo dõi công tác xây dựng cơ sở hạ tầng hoặc triển khai khả năng cho phép cảnh báo sớm, tiếp quản mục tiêu và/hoặc radar theo dõi mục tiêu ở cấp độ quân sự của TQ hay không?
+ TQ đã lắp đặt các radar quân sự, nhiều khả năng là radar giám sát trên không hoặc cảnh báo sớm tại đá Châu Viên, đá Chữ Thập và một đèn hiệu định hướng máy bay trên đá Chữ Thập.
Ngoài ra, TQ đang vận dụng kết hợp năng lượng mặt trời, sức gió và các máy phát điện phụ tải nền ổn định để cung cấp điện cho các tiền đồn.
. Mỹ có theo dõi TQ xây dựng cơ sở hạ tầng hoặc phát triển khả năng vốn sẽ cho phép triển khai tổ hợp tên lửa đất đối không hay không?
+ Cho đến nay chưa có cơ sở hạ tầng nào được phát triển tương thích với việc triển khai tên lửa đất đối không đến bất kỳ tiền đồn nào của TQ ở Trường Sa.
Tuy nhiên, tên lửa đất đối không di động của TQ không đòi hỏi địa điểm cố định được chuẩn bị sẵn.
. Các ông có đánh giá TQ sẽ tiếp tục tăng cường cải tạo đất ở biển Đông hoặc biển Hoa Đông hay không?
+ Dù chúng tôi không có bằng chứng TQ có kế hoạch tăng cường cải tạo đất đáng kể tại các đảo và đá mà nước này tuyên bố chủ quyền ở Trường Sa nhưng có đủ diện tích ở đá Chữ Thập, đá Vành Khăn và đá Su Bi để cải tạo thêm hơn 1.000 mẫu…
Chúng tôi không cho rằng TQ sẽ cải tạo đất ở biển Hoa Đông.
. Các ông có đánh giá TQ sẽ tìm cách quân sự hóa các phần đã được cải tạo ở Trường Sa từ năm 2016 đến 2018 hay không?
+ Chúng tôi đánh giá TQ sẽ tiếp tục theo đuổi hoạt động xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng tại các tiền đồn được mở rộng ở biển Đông.
Trên cơ sở tốc độ và quy mô xây dựng ở các tiền đồn này, TQ sẽ có thể triển khai một loạt khả năng quân sự phòng thủ, tấn công và sẽ hỗ trợ để tăng cường sự hiện diện của quân đội và lực lượng tuần duyên vào năm 2016.
Một khi các cơ sở này được hoàn thành vào cuối năm 2016 hoặc đầu năm 2017, TQ sẽ có khả năng đáng kể nhằm nhanh chóng phô trương sức mạnh quân sự tấn công ra khu vực…
Cộng đồng tình báo tiếp tục theo dõi hoạt động này và các diễn biến quan trọng khác trong khu vực qua sử dụng nhiều khả năng thu thập thông tin nhằm đưa ra phân tích có tính giải thích và dự đoán để trình cho các nhà hoạch định chính sách.
_________________________
TQ vẫn tiếp tục nỗ lực cải tạo đất ở đá Su Bi và đá Vành Khăn sau ngày 5-8-2015 dựa trên hình ảnh vệ tinh thương mại.
Giữa ngày đó và cuối tháng 10-2015, khi hoạt động cải tạo đất chấm dứt, TQ đã cải tạo thêm hơn 100 mẫu.
