3 giờ sáng ngày 25/1, 3 trung đội gồm 392 cảnh sát đặc nhiệm Philippines thuộc đơn vị SAF (Special Action Force) bí mật áp sát và đột kích vào Tukanalipao, một ngôi làng hẻo lánh thuộc tỉnh Mindanao, nơi có đông người Hồi giáo sinh sống.
Mục tiêu là Zulkifli bin Hir, thành viên của Jemaah Islamiyah, một tổ chức khủng bố Hồi giáo có liên hệ với Al-Qaeda, và Abdul Basit Usman, một chuyên gia chế tạo bom.
Cuộc giao tranh sau đó đã khiến 44 cảnh sát thiệt mạng. Con số thương vong quá lớn đã khiến cả đất nước Philippines bàng hoàng và tự hỏi chuyện gì đã xảy ra.
Thi thể của những cảnh sát thiệt mạng được đưa về sân bay Villamor trên 3 chiếc C-130
Tai nạn hay phục kích?
Hiện nay vẫn còn nhiều chi tiết về cuộc đột kích chưa được công bố chính thức. Nhưng theo những thông tin hiện có thì dường như, đơn vị của SAF đã cùng lúc phải giao tranh với 2 nhóm vũ trang Hồi giáo khác nhau là MILF và BIFF.
MILF, tức Mặt trận giải phóng Hồi giáo Moro, là tổ chức vũ trang ra đời từ năm 1984, với mục tiêu thành lập một khu vực tự trị Hồi giáo tại tỉnh Mindanao. MILF có liên hệ với cả Al-Qaeda và Jemaah Islamiyah.
Hiện nay, MILF và chính phủ Philippines đang có một thỏa thuận ngừng bắn.
Trong khi đó, BIFF, nhóm chiến binh Hồi giáo Bangsamoro, mới được thành lập vài năm gần đây và không công nhận lệnh ngừng bắn. BIFF khét tiếng vì cách cai trị tàn bạo không khác gì Taliban tại những khu vực mà chúng kiểm soát.
Cảnh sát di chuyển thi thể đồng đội của mình sau vụ giao tranh
Theo MILF, cảnh sát đặc nhiệm Philippines trên đường rút sau khi thực hiện nhiệm vụ đã vô tình đi vào lãnh địa của nhóm này. Do nghĩ rằng đang bị tấn công nên các tay súng của nhóm này đã khai hỏa.
MILF tuyên bố, đây chỉ đơn thuần là một "tai nạn".
Trong khi đó, có cáo buộc cho rằng, đơn vị SAF đã rơi vào ổ phục kích của hơn 300 tay súng MILF và 30 tay súng BIFF.
Abu Misry Mama, phát ngôn viên của BIFF, cũng xác nhận họ phát hiện SAF khi đơn vị này còn cách Tukanalipao khoảng 1 km.
Nhưng có một điều chắc chắn là cuộc giao tranh sau đó diễn ra rất ác liệt, kéo dài suốt 11 giờ đồng hồ. Phía cảnh sát hết đạn và chịu nhiều thương vong.
Theo trang tin tức PhilStar, một số người dân sống tại khu vực đó cho biết, nhiều thành viên của SAF đã bị MILF hành quyết khi đang bị thương.
Nguồn tin từ các chuyên gia pháp y của cảnh sát cũng khẳng định, họ phát hiện nhiều thi thể có lỗ đạn ở phần đầu với dấu vết cháy sém, chứng tỏ họ bị bắn ở khoảng cách rất gần.
Một trong những người sống sót sau đó kể lại với phóng viên, anh ta đã nhìn thấy phiến quân lấy đi quân phục, thiết bị nhìn trong đêm của những cảnh sát bị thương, và dùng chính vũ khí của những người này để hành quyết họ.
Bản thân anh này bị trúng đạn 2 lần nhưng may mắn sống sót và có thể trốn thoát bằng cách giấu mình dưới những lá hoa súng, rồi bơi dọc bờ sông. Khi lên bờ, anh này chạm trán với 1 nhóm phiến quân khác nhưng đã đẩy lùi được chúng.
Hậu quả với tiến trình hòa bình
Vụ giao tranh diễn ra vào một thời điểm rất quan trọng cho tiến trình hòa bình của Philippines.
Quốc hội nước này đang xem xét một dự luật trao quyền tự trị cho khu vực có đông người Hồi giáo ở phía nam nước này, bắt đầu từ giữa năm 2016. Đổi lại, MILF sẽ chấp nhận giải giới.
Hiện nay, mặc dù tổ chức này và chính phủ Philippines đã đồng ý ngừng bắn nhưng hơn 11.000 tay súng của MILF vẫn được vũ trang.
Theo kế hoạch, bản tiểu hiến pháp cho khu vực tự trị này đáng ra sẽ được thảo luận tại Thượng viện Philippines vào thứ Hai và thứ Ba vừa qua. Nhưng chúng đã bị hoãn sau vụ giao tranh.
Sự kiện này cũng làm bùng lên nhiều ý kiến phản đối của dân chúng và những chính trị gia đối với bản tiểu hiến pháp này.
Một trong những thượng nghị sĩ từng ủng hộ bản tiểu hiến pháp, ông Alan Peter Cayetano, thì gọi đây là một vụ thảm sát và bày tỏ nghi ngờ về “cam kết của MILF với chế độ pháp trị và tiến trình dân chủ".
SAF là đơn vị đặc nhiệm của lực lượng cảnh sát quốc gia Philippines (PNP), ra đời từ năm 1983. Những nhiệm vụ chính của SAF là chống khủng bố, giải cứu con tin, chống bạo loạn…
SAF nhận được ưu tiên cao trong công tác huấn luyện và trang bị.
Quy mô của SAF hiện nay gồm 1 tiểu đoàn trinh sát và 3 tiểu đoàn tác chiến.
SAF đã thực hiện nhiều chiến dịch chống lại các nhóm khủng bố và phiến quân Hồi giáo tại miền nam Philippines, hỗ trợ đối phó với những nhóm tội phạm hình sự nguy hiểm, tham gia bảo vệ các lãnh đạo nước ngoài đến thăm Philippines.
