Tín hiệu để ngỏ về đàm phán ngừng bắn ở Ukraine
Với việc chiến dịch phản công của Ukraine thất bại và sự ủng hộ của phương Tây cho Ukraine giảm mạnh, Tổng thống Nga Putin tự tin bày tỏ rằng các mục tiêu của nước Nga vẫn không thay đổi. Phát biểu với giới tướng lĩnh Nga mới đây, ông Putin nói rằng binh sĩ Nga có thể làm “những điều chúng ta mong muốn” trên chiến trường Ukraine .
Tuy nhiên, dường như gần đây ông Putin lại gửi đi một thông điệp khác: Họ sẵn sàng đạt một dàn xếp.
Tổng thống Nga Putin tại một cuộc họp báo vào tháng 12/2023. Ảnh: AP.
Từ ít nhất tháng 9/2023, thông qua các bên trung gian, ông Putin đã gửi đi tín hiệu rằng ông để ngỏ cho một lệnh ngừng bắn sẽ đóng băng chiến sự dọc theo chiến tuyến hiện tại - điều này khác biệt nhiều so với dự báo trước đây của phương Tây. Thông tin này được tiết lộ bởi 2 cựu quan chức cấp cao của Nga thân cận với điện Kremlin và các quan chức Mỹ cũng như các quan chức quốc tế đã nhận được thông điệp đó từ các đặc phái viên của ông Putin.
Trước đó, hồi mùa thu năm 2022, ông Putin cũng bắn tin về khả năng dàn xếp một thỏa thuận ngừng bắn, theo giới chức Mỹ.
Các quan chức quốc tế cấp cao có dịp gặp các quan chức Nga hàng đầu vào mùa thu 2023 có kể lại như sau: “Họ nói rằng ‘Chúng tôi sẵn sàng thương lượng về một lệnh đình chiến’. Họ muốn ở vị trí họ đang kiểm soát trên chiến trường”.
Một cựu quan chức cấp cao của Nga nói với tờ New York Times: “Ông ấy thực sự sẵn lòng dừng lại ở các vị trí hiện tại. Nhưng ông ấy không sẵn lòng rút lui dù chỉ 1 mét”.
Phát ngôn viên của Tổng thống Putin, ông Peskov cũng nói: “Thực sự ông Putin sẵn sàng cho đàm phán. Ông ấy đã nói vậy. Nga tiếp tục sẵn sàng”.
Các sự kiện này cho thấy Tổng thống Putin luôn có những bước đi mềm dẻo tùy theo tình hình thực địa.
Tránh dàn trải hay đang chờ đợi thời điểm tuyên bố chiến thắng?
Kể từ tháng 9, giới chức phương Tây nhận thấy có nhiều tín hiệu về ông Putin quan tâm đến một lệnh ngừng bắn và tín hiệu đó được gửi qua nhiều kênh, bao gồm các chính phỉ nước ngoài có mối liên hệ với cả Mỹ và Nga.
Các phái viên phi chính thức của Nga đã nói chuyện với các bên trung gian về đường hướng một thỏa thuận tiềm tàng mà ông Putin có thể chấp nhận được, theo các quan chức Mỹ.
Một quan chức quốc tế từng gặp gỡ các quan chức hàng đầu của Nga vào mùa thu vừa qua, cho biết: “Ông Putin và quân đội Nga không muốn dàn trải năng lực của mình thêm nữa”.
Tuy nhiên một số nhà phân tích lại lập luận rằng ông Putin hưởng lợi từ cuộc xung đột kéo dài. Theo họ, ông Putin muốn trì hoãn thương lượng đến khi nào cựu Tổng thống Mỹ Trump có thể tái đắc cử trong cuộc bầu cử Mỹ 2024.
Nhưng các cựu quan chức Nga cho rằng ông Putin có thể mong muốn đạt thỏa thuận sớm hơn do những bất định khó lường trong xung đột quân sự. Họ nói rằng bộ máy truyền thông của Nga có thể coi hiện trạng chiến trường lúc này là chiến thắng cho phía Nga. Cụ thể, chiến thắng ở đây là: Nga có được hành lang đất nối tới Crimea, quân đội Nga đã chống chịu tốt trước cuộc phản công của Ukraine được phương Tây hậu thuẫn, và Nga đã tuyên bố sáp nhập 4 tỉnh của Ukraine.
Một vị cho hay, thời điểm thích hợp để ông Putin tuyên bố chiến thắng và tìm kiếm thỏa thuận đình chiến là trước lúc tổ chức bầu cử tổng thống Nga vào tháng 3/2024.
Bước ngoặt lớn từ Gaza
Ngày 7/10, Hamas bất ngờ tấn công quy mô lớn vào lãnh thổ Israel. Israel sau đó đã đáp trả dữ dội. Nga đã tận dụng sự kiện này để lôi kéo sự chú ý của thế giới khỏi địa bàn Ukraine. Ông Putin đã chỉ trích việc ném bom Gaza cũng như sự ủng hộ của Mỹ cho Israel.
Balazs Orban - trợ lý của Thủ tướng Hungary Viktor Orban đánh giá: “Ông ấy nhận ra sự chú ý của phương Tây đã chuyển hướng”.
Vào cuối tháng 10, Grigory A. Yavlinsky - một chính trị gia của Nga theo tư tưởng tự do, đã thuyết phục ông Putin nghĩ về một lệnh ngừng bắn. Yavlinsky cho biết, mình sẵn sàng làm nhà đàm phán. Yavlinsky nhận định việc Tổng thống Putin đồng ý nói chuyện với ông trong thời gian dài đã nói lên nhiều điều.
Đồng thời, giới chức Mỹ nhận thấy có một sự thay đổi trong quan điểm của ông Putin, đó là ông không còn yêu cầu chính quyền của ông Zelensky phải ra đi. Theo các quan chức Mỹ, lệnh ngừng bắn mà ông Putin đang lặng lẽ gửi đi sẽ duy trì một nước Ukraine có chủ quyền với Kiev là thủ đô, nhưng phải chấp nhận để cho Nga kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ của Ukraine mà quân đội Nga đã chiếm được.
Ngoài ra, ông Putin vẫn tỏ rõ quyết tâm yêu cầu Ukraine không được gia nhập khối quân sự NATO.
Tuy nhiên, một số quan chức Mỹ cho hay họ chưa thể nắm được ý đồ thực của nhà lãnh đạo Nga.
Hiện cũng chưa có bằng chứng nào cho thấy ban lãnh đạo Ukraine sẽ chấp nhận một thỏa thuận đình chiến với Nga.
Trong khi đó, một số nhà lãnh đạo phương Tây hoài nghi lệnh ngừng bắn. Họ nói rằng ông Putin sẽ tái vũ trang nước Nga cho một cuộc tấn công mới. Tổng thống Latvia Edgars Rinkevics cho rằng ông Putin vẫn theo đuổi giấc mộng tái lập nước Nga với quy mô lớn nhất từng có trong quá khứ.
Ukraine thì đã tập hợp sự ủng hộ dành cho công thức hòa bình của riêng họ. Theo đó, yêu sách của họ là Moscow phải trao lại cho Kiev tất cả lãnh thổ mà quân đội Nga đã giành được từ năm 2014 và thực hiện các đền bù thiệt hại.
Cá nhân Tổng thống Ukraine Zelensky hôm 19/12 tuyên bố ông không thấy dấu hiệu Nga muốn đàm phán.