Đi về các huyện miền núi tỉnh Phú Yên như Sông Hinh, Sơn Hòa, Đồng Xuân, không quá khó để bắt gặp hình ảnh người dân trồng cây đinh lăng cả khu vườn hoặc trong sân nhà.
Đây là loại cây mà nhiều người cho rằng chữa được bách bệnh.
Nhiều người dân địa phương cho biết đang là thời gian nông nhàn, nên mỗi ngày họ tranh thủ chịu khó đi các vùng miền núi đến nhà những người trồng cây đinh lăng nhiều năm tuổi mua rồi bán lại cho các thương lái.
Chị Hờ Lý, người dân tộc Ê Đê, ngụ xã Ea Ly, huyện Sông Hinh cho biết, cách đây vài tháng, một người chị họ ở Lào Cai về nhà chị chơi và mách bảo chị đứng ra thu mua cây đinh lăng để bán cho thương lái Trung Quốc với giá cao.
Thấy việc thu mua cây đinh lăng rồi bán hiệu quả gấp nhiều lần so với đi làm đồng nên nhiều người trên địa bàn đều rủ nhau đi thu gom.
Anh Nguyễn Khanh, ngụ thị trấn Củng Sơn, huyện Sơn Hòa cho biết, trước kia người dân nơi đây trồng rất nhiều cây đinh lăng, chủ yếu để làm cảnh hoặc dùng lá xông hơi. Nhiều gia đình thậm chí đã chặt bỏ, vứt đi vì quá rậm rạp.
Tuy nhiên, thời gian gần đây, thương lái ở đâu ùa về tìm mua củ, rễ đinh lăng và kể cả lá để “chữa bách bệnh” khiến loại cây này có thời điểm được đôn giá lên cả 1 triệu đồng/kg, trong khi trước đó có nhổ bỏ ngoài đường cũng không ai ngó ngàng.
Sau khi đào được rễ cây đinh lăng, bà con đem về bán cho thương lái. Rễ cây tươi được thu mua với giá từ 150.000 - 300.000kg; lá tươi có giá 10.000 đồng/kg, lá khô 35.000 đồng/kg; thân làm giống 50.000 đồng/kg.
Nếu nhà không trồng hoặc không đi đào được thì người dân thường đi tìm và mua lại rồi bán cho các đầu mối lớn, một ngày cũng kiếm lời được vài trăm ngàn đồng, thậm chí cả triệu đồng nếu may mắn.
Đây là khoản thu nhập khá cao đối với người dân ở các vùng miền núi Phú Yên.
Mặc dù ồ ạt đi tìm, nhưng khi hỏi đến công dụng của cây đinh lăng, nhiều người chỉ biết là dùng để ngâm rượu uống trị bệnh nhức mỏi, còn cụ thể trị bệnh gì và họ mua về để làm gì thì không ai biết.
Theo ông Trần Thanh Hùng, một người trồng đinh lăng để bán cho thương lái, thì từ xa xưa cha ông thường dùng vỏ thân cây và rễ cây bóc vỏ hoặc thái nhỏ, phơi khô, sao vàng hạ thổ rồi sắc lấy nước uống hoặc ngâm rượu uống giúp an thần, tăng sức dẻo dai của cơ thể như nhân sâm (vì thế còn gọi là sâm đinh lăng), lợi tiểu tiện, chống đau nhức xương, chống mệt mỏi, chống mất ngủ và kích thích tiêu hóa.
Được biết, trước đây thương lái chỉ lấy rễ đinh lăng với số lượng ít, sau đó do sức mua mạnh, lại có giá nên bà con ai nấy cũng hăm hở đổ xô trồng loại cây này.
Cây đinh lăng trồng rất dễ, chỉ cần giâm cành xuống đất ẩm, tưới nước hàng ngày cho đến khi cây bén rễ và trổ lá mầm. Có thể trồng loại cây này ở bất kỳ đâu và có thể trồng làm hàng rào, trong chậu làm cây cảnh...
Cây càng lâu năm càng tốt (vì có nhiều hoạt chất), thường từ 6 năm tuổi trở lên là có thể làm thuốc.
Người dân đang chăm sóc cây đinh lăng - Ảnh: Tường Vân
Ông Huỳnh Quốc Thái, ngụ ở thị trấn Hai Riêng, huyện Sông Hinh cho biết, chính vì có nhiều người đến tìm mua cây đinh lăng với giá cao nên xảy ra tình trạng nhổ trộm cây đinh lăng.
Điển hình như trường hợp nhà tôi có 5 cây đinh lăng trồng được gần 10 năm tuổi. Hôm trước có người đến hỏi mua với giá hơn 10 triệu đồng nhưng tôi chưa bán.
Ai ngờ sáng hôm sau ngủ dậy, cây đã không cánh mà bay. Không riêng gì nhà tôi, mấy nhà hàng xóm cũng bị trộm cây đinh lăng”.
Theo người dân địa phương, cây đinh lăng hiện nay rất hút hàng, các đại lý vẫn tấp nập đi thu gom củ đinh lăng.
Ngoài ra, cả trẻ em và nhiều người lớn tuổi còn đua nhau đi tìm cây đinh lăng để mua rồi bán lại kiếm lời hoặc trồng cây con theo đặt hàng của thương lái.
Trước đây cây đinh lăng mọc hoang ngoài bờ rào không ai để ý. Từ khi giá lên, loại cây này được người dân ồ ạt thu mua - Ảnh: Tường Vân
Chị Đào Thị Mai, một người thu mua cây đinh lăng cho biết, mỗi ngày chị có thể thu được 2-3kg rể đinh lăng. Sau khi mua, chị đem về rửa sạch rồi chờ người đến lấy hoặc bán lại cho một cơ sở đặt hàng.
“Nghe đâu, cơ sở này sau khi gom được một xe tải thì xuất sang Trung Quốc bán. Song, bà con nông dân ở đây không hề biết những thương lái này ở đâu đến và họ mua rễ, lá đinh lăng để làm gì. Họ chỉ nói mua về để làm thuốc”, chị Mai nói.