Năm 1939, nhóm nghiên cứu của nhà khảo cổ người Thụy Sĩ Bergman Folke tìm thấy một loạt ngôi mộ ở khu di chỉ Tiêu Hà, nằm trong sa mạc Taklamakan, thuộc khu tự trị Tân Cương, Trung Quốc.
Phát hiện này bị lãng quên trong 60 năm cho đến khi các nhà nghiên cứu tại Viện Di tích Văn hóa và Khảo cổ học Tân Cương quay trở lại khai quật các ngôi mộ vào năm 2000. Năm năm sau, toàn bộ quá trình khai quật mới hoàn tất.
Toàn bộ khu vực khai quật trải dài trên phạm vi rộng lớn chưa từng thấy. Theo Ancient Origins, các nhà khảo cổ đã tìm thấy 330 ngôi mộ nằm ở nhiều lớp khác nhau, đặc biệt là 15 xác ướp còn nguyên vẹn.
Các xác ướp được đặt trong những quan tài bằng gỗ dạng thuyền, chôn theo cách nằm úp mặt xuống đất. Quần áo và các đồ trang sức được chôn cùng xác ướp, đặt trong một chiếc giỏ nhỏ. Các xác ướp được bọc trong quần áo len và da bò, cẩn thận đến mức không có một hạt cát nào lọt được vào bên trong.
Theo các chuyên gia, môi trường khắc nghiệt và thời tiết hanh khô ở sa mạc Taklamakan trở thành điều kiện hoàn hảo để bảo quản các xác ướp vẹn nguyên theo thời gian. Nhóm khảo cổ còn tìm thấy 6 chiếc quan tài chứa các hình người bằng gỗ. Các thân gỗ có hình dạng giống nhau, đại diện cho nam giới và được khắc dấu X màu đỏ.
Xác ướp mỹ nhân 4.000 năm tuổi.
Tuy nhiên một trong những phát hiện nổi bật nhất tại khu di chỉ Tiêu Hà phải kể đến xác ướp "Công chúa Tiêu Hà". Xác ướp được bảo quản trong tình trạng gần như nguyên vẹn, có niên đại cách đây khoảng 4.000 năm.
Kết quả kiểm tra, nghiên cứu cho thấy đây là xác ướp một công chúa chết trẻ. Công nghệ phân tích hiện đại đã giúp các nhà khảo cổ hình dung ra vẻ đẹp của "Công chúa Tiêu Hà " khi còn sống.
Công chúa Tiêu Hà được cho là có làn da mịn, mũi cao, tóc màu hung và dài, hàng mi dài, cong vút.
Theo đó cô gái có làn da mịn, mũi cao, tóc màu hung và dài, hàng mi dài, cong vút, trông giống người châu Âu hơn là người Trung Hoa. Cô cũng sở hữu nụ cười quyến rũ. Những đặc điểm này cho thấy "Công chúa Tiêu Hà" là một mỹ nhân.
Kết quả xét nghiệm ADN cũng cho thấy các xác ướp sở hữu bộ gene di truyền lai giữa người phương Đông và phương Tây. Một xác ướp nam giới được xác định có các gene của người đến từ vùng Đông Âu.
Ngoài ra, còn một điều kỳ lạ nữa là các nhà khảo cổ đã tìm kiếm manh mối trong phạm vi hàng trăm km từ khu mộ, nhưng không phát hiện bất cứ sự liên quan đến nào đối với những người được chôn cất ở khu di chỉ Tiêu Hà, giống như họ đã đến Tân Cương từ những nơi rất xa. Vì thế, các chuyên gia tò mò không biết nàng công chúa cổ đại này đến từ đâu.
Một trong những giả thuyết được đưa ra là cô đến từ một địa điểm nào đó ở giữa khu vực Đông Nam châu Âu và dãy núi Ural. Công chúa Tiêu Hà và nhóm người của mình đã có khoảng thời gian định cư lâu dài ở sa mạc Taklamakan. Sau khi qua đời, công chúa được chôn cất tại đây.
Không chỉ có diện mạo xinh đẹp, cô còn khoác trên mình trang phục ấn tượng, đội mũ có hình tháp nhọn màu trắng và đi đôi giày lót lông cổ cao.
Tuy nhiên hàng loạt những thắc mắc như chuyện gì xảy với những người giống như công chúa Tiêu Hà? Họ đến từ đâu và vì sao họ biến mất... cho đến nay vẫn còn là bí ẩn.