Các bị can trong vụ án. Nguồn: BỘ CÔNG AN
Tìm cách tham gia nghiên cứu, sản xuất kit test
Đầu năm 2020, Chính phủ và Bộ KH-CN có chủ trương giao các đơn vị khoa học chủ động nghiên cứu chế tạo sinh phẩm phục vụ công tác phòng, chống dịch. Từ đây, Học viện Quân y đã giao Viện Nghiên cứu y dược học quân sự (đơn vị trực thuộc Học viện Quân y) tiến hành nghiên cứu, chế tạo bộ sinh phẩm phát hiện virus Corona (virus SARS-CoV-2).
Thời điểm đó, ông Hoàng Công Lương (Phó Giám đốc Học viện Quân y) ký văn bản đề xuất Bộ KH-CN giao Học viện Quân y triển khai nhiệm vụ phát triển kit chẩn đoán viêm phổi do virus Corona (văn bản không đề cập đến Công ty Việt Á). Sau văn bản trên, ông Hồ Anh Sơn (Phó Giám đốc Viện Nghiên cứu y dược học quân sự) đã gọi điện thông báo cho Trịnh Thanh Hùng (Phó Vụ trưởng Vụ KH-CN các ngành kinh tế kỹ thuật, Bộ KH-CN) biết.
Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) xác định, do có quan hệ thân thiết từ trước với Phan Quốc Việt, để giúp Công ty Việt Á được tham gia nghiên cứu và sau đó sản xuất kit test Covid-19, ông Hùng đã gọi điện cho Hồ Anh Sơn yêu cầu trong đề xuất của Học viện Quân y phải đưa Công ty Việt Á là đơn vị tham gia phối hợp nghiên cứu. Hồ Anh Sơn đồng ý.
Cuối tháng 1-2020, Bộ KH-CN tổ chức hội thảo để xác định các nhiệm vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19, trong đó xác định Công ty Việt Á là đơn vị phối hợp thực hiện đề tài, Học viện Quân y là đơn vị chủ trì và có đề xuất đặt hàng. Sau khi nhận được văn bản và đề xuất đặt hàng, Trịnh Thanh Hùng không chuyển cho văn thư Bộ KH-CN mà làm tờ trình báo cáo trực tiếp ông Chu Ngọc Anh (thời điểm đó là Bộ trưởng Bộ KH-CN) đề xuất thành lập hội đồng tư vấn xác định nhiệm vụ KH-CN độc lập cấp quốc gia và được ông Chu Ngọc Anh đồng ý.
Ngày 31-1-2020, ông Chu Ngọc Anh ký quyết định thành lập hội đồng tư vấn gồm 9 thành viên. Tại cuộc họp của hội đồng đầu tháng 2-2020, Học viện Quân y báo cáo về đề xuất nhiệm vụ, giao Học viện Quân y chủ trì, Công ty Việt Á là đơn vị phối hợp. Thời điểm đó, Trịnh Thanh Hùng đồng ý đề xuất của Học viện Quân y và đề xuất gộp nhiệm vụ nghiên cứu với nhiệm vụ chế tạo 20.000 kit test Covid-19. Các thành viên hội đồng đồng ý. Học viện Quân y và ông Hồ Anh Sơn trúng tuyển chủ trì đề tài, thời gian thực hiện 18 tháng.
Theo C03, việc đề xuất này với mục đích giúp Công ty Việt Á được tham gia đề tài vì Học viện Quân y chỉ có chức năng nghiên cứu, không có chức năng sản xuất. Thứ trưởng Bộ KH-CN Phạm Công Tạc sau đó ký quyết định thành lập hội đồng và tổ thẩm định kinh phí thực hiện đề tài là hơn 18,9 tỷ đồng.
Chiêu trò đánh bóng sản phẩm
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, Công ty Việt Á đã nhập nguyên liệu và mua vật liệu để phục vụ sản xuất thử nghiệm 20.000 kit test Covid-19 vào giữa tháng 2-2020. Từ kết quả sản xuất thử nghiệm, Công ty Việt Á sử dụng mẫu bệnh phẩm từ Học viện Quân y để tiến hành thử nghiệm kit test Covid-19. Sau khi nghiên cứu, hoàn thiện quy trình và sản xuất thành công kit test Covid-19, Phan Quốc Việt trao đổi, thống nhất với Trịnh Thanh Hùng và Hồ Anh Sơn để Công ty Việt Á lập hồ sơ xin cấp số đăng ký lưu hành kit test Covid-19 gửi Bộ Y tế. Tiếp đó, Phan Quốc Việt sử dụng biên bản nghiệm thu giai đoạn 1 để lập hồ sơ đề nghị Bộ Y tế cấp số đăng ký lưu hành kit test Covid-19.
C03 xác định, sau khi Bộ Y tế có quyết định cấp số đăng ký tạm thời kit test Covid-19 cho Công ty Việt Á, ông Chu Ngọc Anh và Phạm Công Tạc đã chỉ đạo để Bộ KH-CN tổ chức họp báo công bố kết quả nghiên cứu đề tài và ra thông cáo báo chí thể hiện Bộ Y tế đã cấp phép sử dụng kit test Covid-19 cho Công ty Việt Á và năng lực sản xuất kit test Covid-19 của Công ty Việt Á. Ông Chu Ngọc Anh còn chỉ đạo Trịnh Thanh Hùng tham mưu, phối hợp với Vụ Thi đua và Khen thưởng (Bộ KH-CN) hoàn thiện thủ tục để ký quyết định tặng bằng khen của Bộ trưởng Bộ KH-CN, ký tờ trình đề nghị Thủ tướng Chính phủ khen thưởng cho Công ty Việt Á và Phan Quốc Việt. Đồng thời, ông Chu Ngọc Anh chỉ đạo ông Trần Văn Tùng (Thứ trưởng Bộ KH-CN) ký văn bản đề nghị UBND TPHCM khen thưởng cho Công ty Việt Á.
Để khẳng định thương hiệu sản phẩm và được xuất khẩu ra nước ngoài, Trịnh Thanh Hùng đã bàn bạc và cùng Phan Quốc Việt làm các thủ tục, gửi hồ sơ đề nghị Tổ chức Y tế thế giới (WHO) chứng nhận sản phẩm kit test Covid-19 cho Công ty Việt Á. Mặc dù WHO chưa cấp chứng nhận kit test Covid-19 nhưng Trịnh Thanh Hùng đã cung cấp để đăng văn bản này lên cổng thông tin điện tử của Bộ KH-CN và đăng báo thể hiện thông tin sai sự thật về việc đã được WHO cấp chứng nhận. “Việc khen thưởng, thông tin, tuyên truyền góp phần đánh bóng hình ảnh, thương hiệu kit test Covid-19 và Công ty Việt Á”, kết luận điều tra nêu.
C03 kết luận, Bộ KH-CN đã tự ý đưa Công ty Việt Á tham gia phối hợp thực hiện đề tài trái quy định của Luật KH-CN. Bộ KH-CN để Bộ Y tế cấp số đăng ký lưu hành kit test Covid-19 cho Công ty Việt Á trái quy định.