Mỹ đã chính thức rút khỏi Hiệp ước Các Lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF) vào tháng 8 vừa rồi.
Đây là lý do khiến Nga phải cảnh giác, Tổng thống Putin đã nói như vậy tại cuộc họp hàng năm của ban lãnh đạo Bộ Quốc phòng Nga. Hiệp ước INF cấm các tên lửa đạn đạo được phóng đi từ mặt đất, tên lửa hành trình và các bệ phóng tên lửa có tầm bắn từ khoảng 300 đến 3.400 dặm (tương đương từ 482km đến 5470km).
Vì Mỹ rút khỏi INF, “chúng ta phải giám sát hoạt động triển khai các tên lửa loại này của Mỹ ở các khu vực khác nhau của thế giới, trước hết là ở Châu Âu và Châu Á-Thái Bình Dương”, ông Putin cho biết.
Trong khi giám sát chặt chẽ những diễn biến nói trên, Moscow cũng cần phải “phân tích các mối đe dọa quân sự tiềm năng và xác định biện pháp cần thực hiện để đối phó cũng như tăng cường hơn nữa sức mạnh của lực lượng vũ trang”, Tổng thống Nga nhấn mạnh.
Lầu Năm Góc đang tăng cường phát triển các năng lực tấn công kể từ sau khi Mỹ rút khỏi hiệp ước INF, Bộ trưởng Quốc phòng Sergey Shoigu cho biết tại cuộc họp. Quân đội Mỹ chẳng bao lâu nữa sẽ có thể nhanh chóng triển khai máy bay ném bom hạt nhân chỉ trong vòng 24 giờ, thay vì là 10 ngày như trước đây.
Ngoài ra, các nước Baltic cũng đang chứng kiến việc Mỹ thiết lập các hệ thống radar cảnh báo sớm có thể rà quét không phận của Nga trong phạm vi 450km, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Shoigu cho hay. Trong khi đó, NATO tổ chức “tới 40 cuộc tập trận chống Nga quy mô lớn”.
Những phát biểu trên của Tổng thống Putin và Bộ trưởng Shoigu cho thấy Nga thực sự rất quan ngại trước việc Mỹ đang lao vào phát triển tên lửa bị cấm theo INF và có kế hoạch triển khai các tên lửa loại này ở Châu Âu và Châu Á-Thái Bình Dương. Moscow cũng tiếp tục quan ngại về các bước đi đối đầu của NATO nhằm vào Nga.
Hành động của Mỹ có thể châm ngòi cho một cuộc chạy đua vũ trang khốc liệt, tốn kém và chứa đựng nhiều nguy cơ.
INF được ký kết là để giải quyết một cuộc khủng hoảng tên lửa hạt nhân thời Xô-viết nhằm vào các thủ đô phương Tây.
Hiệp ước INF được ông Mikhail Gorbachev và ông Ronald Reagan ký năm 1987 cấm Nga và Mỹ phát triển, triển khai và thử nghiệm các tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo được phóng đi từ mặt đất với tầm bắn từ khoảng 300 đến 3.400 dặm (tương đương từ 482km đến 5470km).
Hiệp ước này được coi là một thành tựu lớn đạt được trong nỗ lực nhằm “tháo ngòi” căng thẳng trong Chiến tranh Lạnh và giúp hóa giải nỗi lo sợ về vũ khí hạt nhân ở châu Âu.
Nga và Mỹ liên tục cáo buộc lẫn nhau về những vụ vi phạm hiệp ước. Mỹ tố cáo Nga chế tạo các tên lửa bị cấm trong hiệp ước.
Trong khi đó, Nga tố ngược lại rằng Mỹ không tuân thủ INF khi thiết lập các căn cứ quân sự ở Đông Âu có khả năng không chỉ phòng thủ mà còn tấn công được và có thể nhằm vào Nga. Bất chấp những lời cáo buộc trên, chính quyền của cựu Tổng thống Barack Obama trước đó đã quyết định không từ bỏ thỏa thuận này.
Tuy nhiên, hồi tháng 10 năm ngoái, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bất ngờ công khai lên tiếng tuyên bố sẽ rút nước này ra khỏi INF để trả đũa cho việc Nga không tuân thủ INF. Nhà lãnh đạo Mỹ còn thề rằng, nước ông sẽ tiếp tục tăng cường kho vũ khí hạt nhân cho đến khi Nga và Trung Quốc “hiểu ra vấn đề”.
Mỹ đã bắt đầu khởi động tiến trình rút khỏi hiệp ước INF từ hồi đầu tháng hai và quá trình này đã kết thúc vào tháng 8 vừa rồi. Điều này đồng nghĩa với việc Mỹ đã chính thức rút khỏi INF và hiệp ước mang tính lịch sử này đã bị kết liễu.
Việc Mỹ rút khỏi hiệp ước INF là động thái gây ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh của Châu Âu và vì thế Châu Âu đã không thể tránh khỏi cảm giác choáng váng trước hành động của đồng minh thân thiết Mỹ.
Với việc hiệp ước INF bị hủy bỏ, hiện tại chỉ còn Hiệp ước Cắt Giảm Vũ khí Chiến lược (START MỚI) là bước cản trở cuối cùng đối với viễn cảnh phổ biến vũ khí hạt nhân không kiểm soát. Hiệp ước này có thời hạn đến năm 2021 và Washington chưa quyết định có làm mới nó hay không.