Theo một nguồn tin quân sự, quân đội Mỹ hiện diện tại một số địa điểm chủ chốt song có hai khu vực với sự hiện diện đông đảo của binh lính Mỹ lại đang được chuyển thành các căn cứ quân sự. Địa điểm đầu tiên nằm ở Al Tabaqah gần Al Raqqa, miền Bắc Syria.
Tại đây, các binh lính thuộc lực lượng đặc nhiệm Mỹ đang huấn luyện cho các tổ chức người Kurd; địa điểm thứ 2 được xây dựng ở Al-Tanf – nơi binh lính Mỹ ngăn chặn các lực lượng vũ trang của Syria và Nga vượt qua.
Al Tabaqah là căn cứ không quân của quân đội Syria trước khi cuộc nổi dậy kết thúc. Mỹ cũng có những lực lượng chiến dịch đặc biệt dọc biên giới Jordan-Iraq-Syria ở Al Tanf – một cửa khẩu mà các nhóm nổi dậy Syria được huấn luyện.
Sự hiện diện của quân đội Mỹ ở Deir Ezzour và Al Tanf đã “kẹp chặt” khu vực này, làm suy yếu nỗ lực của Iran nhằm xây dựng một cây cầu nối Iran với Địa Trung Hải.
Về phần mình, Nga có 2 căn cứ quân sự thường trực ở Syria là căn cứ không quân Khmeimim và căn cứ hải quân ở Tartus.
Tướng về hưu trong quân đội Lebanon, ông Elias Hanna cho rằng, “các quan chức Nga muốn rút khỏi Syria ngay lập tức vì họ nhận thức được rằng nếu động lực của khu vực này bị thay đổi, Nga sẽ phải chống chọi với cuộc chiến tranh du kích phản đối sự hiện diện của Nga ở Syria”.
Ông dẫn chứng vụ tấn công căn cứ Hmeimim bằng các máy bay không người lái từ khoảng cách 50-100 km hôm 6/1 đầu năm. Ông khẳng định, phiến quân thuộc tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) không thể thiết kế được một máy bay không người lái có thể di chuyển 50-100km như vậy.
Vì điều này cần tới các khả năng kết nối với vệ tinh và GPS – điều mà Nga vô cùng quan ngại.
Sự hiện diện của quân đội Nga ở Syria là dựa vào một thỏa thuận được ký kết giữa Chính phủ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad được quốc tế công nhận và phía Nga. Theo đó, Nga xây dựng 2 căn cứ thường trực trong thời gian không hạn định.
Các văn kiện công bố hồi tháng 7/2017 cho biết, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký ban hành một đạo luật phê chuẩn thỏa thuận với Chính phủ Syria, cho phép Nga duy trì căn cứ không quân ở Syria trong gần nửa thế kỷ.
Một Tướng về hưu khác của Lebanon là Wehbe Katicha cho hay, “Syria nằm ở vị trí chiến lược – đó là cửa ngõ vào Trung Đông và vùng Vịnh. Đây là lý do vì sao chúng ta chứng kiến một sự tranh giành ảnh hưởng như vậy, không chỉ trong việc xây dựng căn cứ quân sự”. Ông lưu ý, “vũ khí Nga đã tăng mạnh về xuất khẩu sau khi diễn ra các chiến dịch ở Syria”.
Nga đã tận dụng cơ hội để thể hiện các năng lực quân sự ở Syria từ máy bay tiêm kích tới các hệ thống phòng không và Moscow đã sử dụng cuộc xung đột Syria như một địa điểm để thử nghiệm các vũ khí của mình.
Syria là nơi phô trương khả năng phòng thủ và quân sự để Nga bắt đầu hoạt động xuất khẩu vũ khí sang vùng Vịnh và Trung Đông. Thương vụ Nga bán hệ thống phòng không S-400 Triumph cho Saudi Arabia là kết quả rõ ràng của việc phô trương này.
Tướng Katicha nhấn mạnh, tầm ảnh hưởng chiến lược của các hải cảng ở Syria tạo thành điểm kết nối thương mại giữa Địa Trung Hải và Trung Đông. Ông nêu rõ: “Tầm ảnh hưởng chiến lược của Syria là nòng cốt của cuộc “chạy đua căn cứ quân sự” – nơi chúng ta chứng kiến sự cạnh tranh giữa các cường quốc nhằm chứng minh sự hiện diện quân sự của họ.
Hơn nữa, Nga đang tìm cách trở lại với tư cách một cường quốc trong khu vực. Đây là lý do cho việc Moscow mạo hiểm mở rộng sự hiện diện quân sự ở Syria ngay cả khi nước này biết rõ rằng những mối đe dọa không cân xứng có thể gây trở ngại cho họ”.