Nga điều binh phản công như vũ bão
Trong cuộc họp báo vào ngày 12/9, Tổng thống Ukraine Zelensky đã xác nhận thông tin về cuộc phản công của Nga, đồng thời cho biết “mọi thứ đang diễn ra theo đúng kế hoạch của Ukraine”. Ông Zelensky không cung cấp thêm chi tiết nhưng diễn biến mới này xảy ra trong bối cảnh Ukraine đang kêu gọi các đối tác phương Tây dỡ bỏ hạn chế đối với tên lửa tầm xa mà họ được cung cấp để tấn công lãnh thổ Nga.
Xe tăng của quân đội Ukraine tại Kursk. Ảnh: Getty
Chiến dịch tấn công bất ngờ của Ukraine vào tỉnh Kursk bắt đầu từ ngày 6/8 đã đánh dấu cuộc xâm nhập đầu tiên vào lãnh thổ Nga kể từ Thế chiến 2. Chiến dịch này phần nào giúp sốc lại tinh thần của các binh sỹ Ukraine, đồng thời có thể mang đến cho Kiev đòn bẩy có giá trị trong các cuộc đàm phán hòa bình tương lai.
Tuy nhiên, khi các lực lượng Nga tiếp tục đạt được những bước tiến vững chắc ở miền đông Ukraine, một số nhà phân tích đã tỏ ra hoài nghi về hiệu quả của việc Ukraine sử dụng các nguồn lực hạn chế để chiếm lãnh thổ Nga.
Nếu cuộc phản công của Moscow nhằm giành lại các khu vực do Ukraine nắm giữ ở tỉnh Kursk thành công, nỗ lực cuối cùng này của Kiev có thể trở nên vô ích.
Bộ Quốc phòng Nga ngày 12/9 tuyên bố, lực lượng nước này đã chiếm lại 10 khu định cư ở tỉnh Kursk kể từ khi tiến hành cuộc phản công dọc theo sườn phía tây của khu vực do Ukraine kiểm soát. Các khu định cư này bao gồm Apanasovka, Byakhovo, Vishnevka, Viktorovka, Vnezapnoye, Gordeyevka, Krasnooktyabrskoye, Obukhovka, Snagost và 10-y Oktyabr. Quân đội Ukraine hiện vẫn chưa lên tiếng về tuyên bố của Nga.
Trước đó, trong bản cập nhật mới nhất về tình hình chiến sự vào ngày 6/9, Tổng thống Zelensky cho biết Ukraine đã kiểm soát hơn 1.300 km2 và khoảng 100 khu định cư ở Kursk.
Mục đích của Nga khi tiến hành phản công
Ông Emil Kastehelmi, nhà phân tích quân sự của Tập đoàn Black Bird có trụ sở ở Phần Lan cho rằng, cuộc phản công của Nga nhằm "mở một tuyến đường bộ" từ Glushkovo đến Korenevo để giảm thiểu tác động của các cuộc không kích của Ukraine lên các cây cầu bắc qua Sông Seim - vốn đặt ra thách thức về mặt hậu cần cho Nga khu vực ở phía nam.
“Để tiếp tục cung cấp cho các đơn vị trong khu vực Kursk, Nga buộc phải triển khai các cây cầu tạm, nhưng những cây cầu đó đang trở thành mục tiêu không kích của Ukraine. Cuộc phản công mà Moscow đang thực hiện có thể giúp giải quyết vấn đề này”, ông Kastehelmi lưu ý.
Ngoài ra, cuộc phản công còn có khả năng thu hẹp lãnh thổ do Ukraine nắm giữ ở tỉnh Kursk, làm phức tạp thêm các cuộc tiến công của Kiev về phía Lgov. “Song những mục tiêu này vẫn còn phụ thuộc vào việc Nga có thể tiến xa đến đâu”, ông Kastehelmi nói thêm.
Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) cho rằng, Nga có thể tính đến việc tạm thời chia cắt các vùng lãnh thổ mà Ukraine kiểm soát ở tỉnh Kursk để thiết lập vị trí chiến thuật tốt hơn trước khi tiến hành một chiến dịch phối hợp nhằm đẩy lùi toàn bộ quân đội Ukraine ra khỏi lãnh thổ.
“Nga có thể đang nỗ lực thiết lập các vị trí thuận lợi hơn về mặt chiến thuật trong cuộc phản công ban đầu này trước khi tiến hành chiến dịch phản công lớn hơn chống lại lực lượng Ukraine đang hoạt động ở phía đông bắc Korenevo và gần Sudzha", báo cáo của ISW nhấn mạnh.
Sudzha là khu định cư lớn nhất mà Ukraine chiếm được ở Kursk và là trạm trung chuyển cuối cùng của Nga vẫn hoạt động trên tuyến đường vận chuyển khí đốt qua Ukraine tới châu Âu.
Tác động đến cục diện xung đột
Tổng thống Zelensky ước tính, tính đến đầu tháng 9/2024, Nga đã điều động 60.000 binh sỹ để đối phó với cuộc tấn công của Ukraine tại tỉnh Kursk, trong khi Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Ukraine, Tướng Oleksandr Syrskyi hồi cuối tháng 8 cho rằng, Moscow đã luân chuyển 30.000 binh sỹ đến khu vực này.
Dù chưa rõ số lượng binh sỹ Nga tham gia cuộc phản công, nhưng Moscow được cho là đã triển khai một số đơn vị từ Lữ đoàn Thủy quân Lục chiến 155, Trung đoàn Nhảy dù 51 và 56.
Theo nhà phân tích Kastehelmi, Nga dường như vẫn có đủ lực lượng để duy trì các cuộc tấn công cả ở Kursk và ở Donetsk, miền đông Ukraine.
Dara Massicot, một học giả quốc phòng tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế lưu ý, mặc dù có một số dấu hiệu ổn định gần thành phố Pokrovsk, thuộc tỉnh Donetsk trong 2 tuần qua, nhưng Nga vẫn chưa ngừng hoạt động tấn công trong khu vực nhằm thăm dò điểm yếu của Ukraine. Trong khi đó, tình hình đang ngày càng trở nên khó khăn hơn gần Vuhledar, một thị trấn khai thác mỏ nhỏ ở phía nam Pokrovsk, vốn đóng vai trò quan trọng đối với tuyến phòng thủ của Ukraine ở phía nam Donetsk.
"Cuộc phản công của Nga ở Kursk khó có thể thay đổi tình hình theo hướng có lợi cho Ukraine ở những nơi khác, nhưng các lực lượng Kiev ở một số khu vực sẽ phải chịu ít áp lực hơn trong một thời gian nhất định. Tuy nhiên, tác động này chỉ mang tính cục bộ, nhỏ lẻ", ông Kastehelmi đánh giá.
Ukraine nguy cơ bị đánh bật khỏi Kursk?
Các chuyên gia nhận định, vẫn còn quá sớm để đánh giá liệu Ukraine có thể giữ vững những vùng đất đã chiếm được ở Kursk hay không. Chuyên gia quân sự Serhii Zghurets của Ukraine cho rằng, cuộc phản công của Nga là điều đã được dự đoán từ trước và điều này có thể cho phép Ukraine đạt được một số mục tiêu ban đầu của chiến dịch xâm nhập Kursk.
"Nga cuối cùng đã thực hiện bước đi mà các nhà hoạch định quân sự của chúng tôi dự đoán khi chuẩn bị cho cuộc tấn công Kursk. Mục đích của Ukraine là buộc đối phương phải triển khai lực lượng từ các khu vực khác, trong đó có cả Pokrovsk đến mặt trận mới này. Chúng tôi cũng muốn tạo ra vùng đệm ở gần Sumy và đảm bảo bắn hạ binh sỹ, hoặc thu giữ thiết bị quân sự của Nga nhiều nhất có thể", Zghurets viết.
ISW cũng cho rằng, Nga có thể xem xét chuyển thêm các đơn vị có năng lực hơn từ Ukraine để ứng phó với chiến dịch xâm nhập Kursk. “Vẫn chưa rõ, giới chức Nga có đánh giá rằng các lực lượng hiện tại ở Kursk, gồm lính nghĩa vụ, các đơn vị không chính quy cùng những đơn vị chính quy và tinh nhuệ nhỏ có thể đẩy lùi thành công Ukraine ra khỏi khu vực này hay không”.
Đồng tình với quan điểm trên, chuyên gia Massicot nhận định: "Nga đã tái triển khai lực lượng từ nhiều nơi dọc theo tuyến đầu để hỗ trợ Kursk, nhưng lực lượng tại đây vẫn còn rất khác biệt về chất lượng và số lượng”.
Trong khi đó, Ukraine đã bắt đầu các cuộc tấn công mới ở Kursk và dường như đã ngăn chặn được một số đợt phản công ban đầu của Nga. "Nhưng tình hình vẫn có thể thay đổi", ông Kastehelmi đánh giá. Theo nhà phân tích này, Ukraine có thể cố gắng củng cố các vị trí ở Kursk, xây dựng những công sự ở biên giới Nga nếu họ có kế hoạch giữ đất lâu dài.