Lý do Trung Quốc ngoan cố kéo dài xâm phạm biển Việt Nam

Theo các chuyên gia, việc Trung Quốc (TQ) hung hăng cử nhóm tàu Địa chất hải dương 8 của TQ mở rộng hoạt động xâm phạm các vùng biển Việt Nam (VN) cho thấy nước này đang ngang ngược thách thức không chỉ lập trường chính đáng của VN mà còn lập trường thượng tôn pháp luật của cộng đồng quốc tế.

Hăm dọa các nước hợp tác với Việt Nam

Trả lời Pháp Luật TP.HCM, TS Nguyễn Thành Trung, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu quốc tế (SCIS), ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn TP.HCM, nhận định có hai lý do đằng sau việc TQ tiếp tục mở rộng xâm phạm biển VN.

Thứ nhất là phản ứng của các nước trong và ngoài khu vực biển Đông hiện nay chủ yếu về mặt ngoại giao, trong khi thực tế trên thực địa chưa nước nào có thể răn đe Bắc Kinh một cách hiệu quả. Ngoài ra, sau khi công tác chuẩn bị và tổ chức lễ kỷ niệm 70 ngày Quốc khánh TQ hoàn tất, Bắc Kinh càng đẩy mạnh việc xâm phạm biển nước khác để phô trương lực lượng.

“Thông điệp của TQ là rất rõ ràng: Muốn các nước từ bỏ ý định khai thác tài nguyên trong vùng biển mà TQ vô lý gọi là yêu sách đường chín đoạn. Đồng thời, TQ muốn dọa các nước có ý định hoặc đang hợp tác với VN khai thác tài nguyên. Từ đó VN không còn lựa chọn nào là từ bỏ hoặc bắt tay với TQ. Dù vậy, ý đồ này của TQ sẽ không dễ thành công” - TS Nguyễn Thành Trung nhấn mạnh.

Trong khi đó, bình luận về đối sách của Mỹ trước hành vi hung hăng của TQ ở biển Đông, chuyên gia Gregory Poling, Giám đốc Tổ chức Sáng kiến minh bạch hàng hải châu Á (AMTI), nói với PV rằng: “Cả chính quyền Tổng thống Donald Trump và người tiền nhiệm Barack Obama đều không có giải pháp đối phó chiến lược lấn biển của TQ một cách hiệu quả”.

Cả hai tổng thống Mỹ đã phụ thuộc quá nhiều vào Bộ Quốc phòng, tức là sức mạnh cứng. Trong khi đó, vấn đề cốt lõi tại biển Đông vốn không chỉ là vấn đề quân sự và không thể chỉ giải quyết bằng quân đội, khí tài. Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao đang thiếu những nỗ lực cấp cao trong khi đó mới chính là giải pháp cần thiết cho biển Đông.

Ngang nhiên thách thức luật pháp quốc tế

Lý giải về hành động phạm pháp kéo dài và mở rộng của tàu Địa chất hải dương 8 ở biển VN, chuyên gia biển Đông Hoàng Việt, ĐH Luật TP.HCM, cho rằng TQ muốn thách thức lại tuyên bố pháp lý của VN; thách thức phán quyết của Tòa Trọng tài năm 2016 vụ Philippines kiện TQ (và TQ thua kiện, bị tòa bác bỏ yêu sách đường chín đoạn); thậm chí thách thức cả trật tự luật pháp quốc tế mà cụ thể nhất là UNCLOS.

Bên cạnh đó, cũng theo chuyên gia Hoàng Việt, TQ muốn gây sức ép với VN trong bối cảnh VN tăng cường hợp tác và mở rộng quan hệ với các nước phương Tây, trong đó có Mỹ - các nước thường chỉ trích sự hung hăng của TQ ở biển Đông.

“Tương tự đối với Philippines, TQ có ý đồ đẩy các nước thứ ba ra khỏi biển Đông, cô lập VN và muốn VN sập bẫy gác tranh chấp, cùng khai thác” - chuyên gia Hoàng Việt lý giải thêm.