Những khó khăn này được các tập đoàn, tổng công ty nêu lên tại hội nghị về tái cơ cấu và thực hiện Nghị định 99 của Chính phủ về phân cấp thực hiện các quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ chủ sở hữu Nhà nước đối với doanh nghiệp Nhà nước trực thuộc Bộ.
Thống kê của Vụ Tổ chức (Bộ Công thương), hiện 100% tập đoàn, tổng công ty 100% vốn Nhà nước thuộc Bộ đã hoàn thành đề án tái cơ cấu giai đoạn 2013-2015. Sau khi rà soát lại các nhiệm vụ kinh doanh, hầu hết các tập đoàn, tổng công ty tập trung kinh doanh những ngành chính và những ngành liên quan phục vụ ngành nghề chính. Tuy nhiên thực tế quá trình thoái vốn, cơ cấu lại tại các DNNN gặp không ít khó khăn.
Là một trong những tập đoàn lớn và có tiềm lực tài chính mạnh, nhưng Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Dầu khí Phùng Đình Thực thừa nhận, do phát triển mô hình đa ngành, gồm cả hoạt động tài chính, thương mại... nên hoạt động kinh doanh tại một số công ty con của PVN không hiệu quả.
“Càng đầu tư xa lĩnh vực chính, hiệu quả hoạt động càng thấp”- ông Thực chia sẻ.
Vì thế, PVN đã thực hiện sắp xếp, cơ cấu lại từ năm 2009. Đã 4 năm kể từ thời điểm cơ cấu lại, nhưng hiện việc thoái vốn các lĩnh vực đầu tư ngoài ngành của PVN đang rất khó khăn. Lý do được Chủ tịch HĐTV PVN chỉ ra, là tình hình thị trường ảm đạm đang không thuận cho việc thoái vốn. Song, điều trở ngại chính lại nằm ở điểm “vênh” giữa cơ chế chính sách thoái vốn và thực tế thị trường.
Trong lúc “bán chẳng ai muốn mua thì chính sách lại đặt ra yêu cầu phải bảo toàn vốn Nhà nước”, khiến DNNN loay hoay xoay sở trong quá trình rút vốn Nhà nước ra khỏi các lĩnh vực đầu tư xa ngành nghề chính.
Không gặp mấy khó khăn về việc thoái vốn khỏi các lĩnh vực ngoài ngành, Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) ông Bùi Ngọc Bảo còn tự tin, trong tất cả các thương vụ nhượng vốn Petrolimex bao giờ cũng bán được hơn mệnh giá, vì thế đảm bảo thu hồi vốn Nhà nước, không những không lo lỗ như nhiều đơn vị khác mà lại còn thu về khoản lời.
Ông Bảo cũng kiến nghị, các văn bản đã được quy định tương đối đầy đủ, tuy nhiên luật chưa phân biệt cụ thể giữa doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước và DN trên 50% vốn Nhà nước. Do đó, đang gây khó cho các DN cổ phần, không biết hoạt động dựa vào đâu, dẫn tới tình trạng tại Petrolimex nhiều DN con đã cổ phần nhưng 2 năm không thể chia cổ tức cho cổ đông do không quyết toán được cổ phần hóa.
Chia sẻ với các lãnh đạo DNNN, ông Vũ Huy Hoàng – Bộ trưởng Bộ Công thương thừa nhận, các văn bản hướng dẫn hiện hành còn chưa phù hợp với quy định “việc thoái vốn đầu tư của các công ty nhà nước không được thấp hơn giá trị sổ sách”, hoặc “đối với những công ty cổ phần chưa niêm yết, việc chuyển nhượng các khoản đầu tư tài chính có giá trị tính theo mệnh giá trên 10 tỷ đồng phải thực hiện đấu giá qua sở giao dịch chứng khoán”… nên gây tâm lý lo ngại, chần chừ, sợ thất thoát vốn Nhà nước, sợ trách nhiệm đã ảnh hưởng không ít đến quá trình giảm vốn, thoái vốn của các doanh nghiệp.
Về phía Chính phủ, ông Phạm Tuấn Anh – Phó Vụ trưởng Vụ Đổi mới DN (Văn phòng Chính phủ) cho biêt, thời gian tới Chính phủ sẽ tiếp tục đánh giá hoạt động sắp xếp DNNN, đồng thời rà soát, sửa đổi hoàn thiện cơ chế chính sách bất cập liên quan tới tái cơ cấu DNNN.
Phía Bộ Công Thương, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cũng tiết lộ sắp tới có thể hướng sẽ là các DNNN chuyển phần phải thoái dưới giá trị sổ sách về Tổng công ky Đầu tư kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) để tổng công ty này thực hiện…
