Trên trang web của Sputniknews có bài viết về đóng góp của lực lượng trinh sát, tình báo Liên Xô giúp đỡ Việt Nam trong cuộc chiến tranh chống Mỹ. Bài viết dựa trên các tài liệu tối mật về hoạt động này, được Nga công bố một phần (chứ không phải tất cả) sau nửa thế kỷ.
Mặc dù chưa nắm được hết những thông tin này nhưng ngay bây giờ có đủ cơ sở để nói rằng, các quân báo viên Liên Xô đã giúp cứu sống hàng trăm nghìn người Việt Nam, giúp bảo vệ hàng trăm cơ sở khỏi sự phá hoại của các máy bay trên các hàng không mẫu hạm Mỹ.
Một ví dụ cho điều đó là chiến thuật "phục kích tên lửa" chống máy bay Mỹ mà các chuyên gia Liên Xô và sau đó các sĩ quan tên lửa Việt Nam do họ đào tạo đã sử dụng.
Khi đó, các đơn vị tên lửa không thể luôn luôn trong tư thế sẵn sàng chiến đấu trên toàn bộ lãnh thổ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Lực lượng tên lửa Việt Nam và các cố vấn Liên Xô đã phải thực hiện nhiệm vụ rất khó khăn là đưa các tổ hợp tên lửa phòng không đến phục kích ở các địa điểm máy bay Mỹ có thể xâm nhập không phận miền Bắc Việt Nam.
Trong những năm đó, người ta không chỉ khâm phục mà còn ngạc nhiên với mức độ chính xác trong việc lựa chọn thời điểm và địa điểm của các cuộc phục kích tên lửa. Máy bay Mỹ đã rơi vào khu vực hỏa lực tên lửa vào thời điểm chúng vừa xâm nhập vùng trời Việt Nam.
Hiện nay mọi người không còn ngạc nhiên nhưng thực sự khâm phục công việc của các điệp viên Liên Xô.
Các chiến sĩ tên lửa Việt Nam đã kịp thời nhận thông tin về số lượng máy bay Mỹ cất cánh từ tàu sân bay hoặc từ căn cứ Guam, về địa điểm và thời điểm của vụ không kích sắp tới. Bởi vì các tàu trinh sát Liên Xô thường xuyên hiện diện ở đó và đã thu thập được những thông tin này.
Kể từ năm 1964, 17 tàu đánh cá cỡ nhỏ và vừa của Liên Xô đã được tân trang lại và được trang bị thiết bị điện tử hiện đại nhất vào thời điểm đó. Tuy nhiên, vẻ ngoài của các tàu không có gì đặc biệt, giống hệt như các tàu nghiên cứu khoa học hoặc tàu đánh cá!
Ví dụ như tàu thủy văn Liên Xô xuất phát từ bến tàu số 37 ở cảng Vladivostok, với những người mặc thường phục, mang theo lưới đánh cá và cần câu.
Nhưng họ không phải là những ngư dân mà là những tàu trinh sát những địa điểm các máy bay Mỹ đã xuất phát, để thực hiện các phi vụ ném bom miền Bắc Việt Nam.
Tàu sân bay Mỹ trong chiến tranh Việt Nam
Hành trình của tàu trinh sát Liên Xô là đi tới vùng biển Thái Bình Dương, nơi tọa lạc của căn cứ không quân Anderson của Mỹ trên đảo Guam - địa điểm chỉ cách Việt Nam vẻn vẹn 6h bay hoặc tới khu vực Vịnh Bắc Bộ, nơi các tàu sân bay Mỹ đang hiện diện.
Trong thời gian 10 năm, các tàu trinh sát của Liên Xô đã tiến hành 94 chuyến hải hành với thời gian mỗi chuyến từ 3 đến 4 tháng. Khoảng 8 nghìn nhân viên đã tham gia trực tiếp vào hoạt động này hoặc gián tiếp phục vụ cho chúng.
Chỉ huy trưởng của một hải đoàn là đại úy, thuyền trưởng hạng Nhất Dmitry Lukash cho biết, các tàu trong hải đoàn thường xuyên hiện diện gần các tàu sân bay Mỹ trong và ngoài Vịnh Bắc Bộ để nắm tình hình xuất kích của các tiêm kích hạm và máy bay trinh sát, tác chiến điện tử.
Thậm chí có đôi khi họ tiếp cận hàng không mẫu hạm Mỹ rất gần, chỉ cách khoảng 100 mét, gần đến nỗi có thể đọc được số hiệu của từng chiếc máy bay.
Ngay sau khi máy bay Mỹ bắt đầu lên boong, họ lập tức báo cáo với Bộ tham mưu Hải quân Liên Xô, và sớm cảnh báo cho phía Việt Nam.
Một tàu trinh sát của Liên Xô còn thường xuyên hiện diện ở vùng biển cách căn cứ Guam của Mỹ khoảng 3 dặm, và cũng theo dõi kỹ lưỡng bao nhiêu máy bay đã cất cánh, bay theo hướng nào, bao nhiên máy bay về căn cứ, có bị trúng đạn hay không.
Và các thông tin này ngay lập tức được báo cáo cho Moscow và Hà Nội. Do đó, những máy bay Mỹ bị trúng đạn phòng không hay tên lửa rơi ngoài biển hay về đến căn cứ nhưng hỏng hóc thế nào Việt Nam đều nắm rõ và thông báo trước truyền thông khác với phía Mỹ đưa ra.
Thậm chí, có những máy bay Mỹ bị trúng đạn và rơi ở xuống biển. Các điệp viên và chuyên gia kỹ thuật Liên Xô đã lặn xuống đáy biển và vớt được hàng trăm tài liệu quân sự của Mỹ, các sơ đồ kỹ thuật được đóng dấu "mật" và đưa về Moscow.