Đó là một ngày bình thường như bao ngày vào năm 1995. Sau khi bấm nút máy giặt, Derek Abbott vớ đại một cuốn tạp chí bất kỳ để đọc và giết thời gian. Lật các trang sách, Abbott, vị giáo sư từng giảng dạy tại khoa kỹ thuật điện tử của Đại học Adelaide, bất ngờ tìm thấy bài báo về “Người đàn ông Somerton”, một người đàn ông danh tính bí ẩn, đã chết và thi thể trôi dạt vào bãi biển Somerton ở Úc vào năm 1948.
“Thú vị đấy”, ông nghĩ. Một lúc sau, ông gấp quần áo và về nhà. Nhưng câu chuyện về người đàn ông bí ẩn kia vẫn cứ quẩn quanh trong tâm trí ông. 12 năm sau, năm 2007, khi đang làm việc nhà, vị giáo sư tiếp tục tìm thấy một mẩu tin nói về “vụ án bí ẩn nhất lịch sử nước Úc”. Bài báo chứa đựng nhiều chi tiết có giá trị hơn. Thi thể được tìm thấy mà không có bất cứ dữ kiện nhận dạng nào, nhưng ít nhất cảnh sát phát hiện một mã số có liên kết với người đàn ông kia.
Đây chính là khoảnh khắc mà Abbott vỡ ra nhiều điều. Anh dự định đưa mã số cho các sinh viên của mình như một dự án nhỏ. “Chúng tôi thực hiện phân tích thống kê, không phải để giải mã mà để kiểm tra xem đây có thực sự là một loại mật mã không”.
Sau khi nghiên cứu về bí ẩn này trong 11 năm, giáo sư Abbott tuyên bố rằng ông và nhà “phả hệ học” (genealogist) người Mỹ Colleen Fitzpatrick đã giải mã được danh tính người đàn ông bằng cách ứng dụng của kỹ thuật giải trình tự DNA.
Sự công bố này cũng làm giáo sư vướng vào một số rắc rối. Abbott từng đối mặt với khá nhiều sự chế giễu trên mạng xã hội, nhưng ông không quan tâm và chỉ tập trung vào công việc chính: tìm ra thân phận thực sự của người đàn ông bí ẩn.
Người đàn ông bí ẩn ở bãi biển Somerton là ai?
Tối 30/11/1948, người dân địa phương tìm thấy thi thể của một người đàn ông ăn mặc chỉnh tề (mặc vest, đeo cà vạt) nằm trên bãi cát, đầu hướng về phía biển. Cảnh sát tìm được vài viên kẹo cao su, diêm, lược, thuốc lá, nhưng không có ví, tiền mặt hay bất kỳ tài liệu nhận dạng nào như thẻ căn cước.
Tuy nhiên, trong túi của anh, họ tìm ra những tấm vé xe lửa, cho thấy người đàn ông này đã bắt tàu đến Adelaide ngày hôm trước. Anh cũng đã ký gửi vali trong phòng hành lý của nhà ga, nhưng khi tìm được thì nhãn quần áo đã bị xé bỏ hoàn toàn. Việc điều tra rơi vào ngõ cụt.
Nhiều tháng sau, một nhà nghiên cứu đã kiểm tra lại quần áo của người đàn ông và tìm thấy một mảnh giấy được cuộn lại trong chiếc túi giấu kín. Viết trên đó là dòng chữ tiếng Ba Tư “tamám shud” – nghĩa là “kết thúc” hoặc “đã hoàn thành”. Các nhà điều tra phát hiện mảnh giấy này được xé ra từ một tập thơ Ba Tư nổi tiếng thế kỷ 12, The Rubáiyát của Omar Khayyam.
Đoạn mật mã từng làm đau đầu nhiều nhà nghiên cứu.
Tập thơ có mảnh giấy bị xé sau đó được tìm thấy trong một chiếc xe cách xác chết không xa. Bản thân chiếc xe cũng không xác định được chủ lái. Nhưng cuốn sách tiếp tục dẫn cảnh sát đến những manh mối mới: bìa cuốn sách là những chữ viết nguệch ngoạc được cho là một dạng mật mã của Thế chiến thứ hai. Từ đây, người ta hình thành giả thuyết Somerton là điệp viên hoặc một đặc vụ Nga bị đầu độc.
Dấu vân tay của người đàn ông được gửi đi khắp thế giới, không ai xác định được. Vì vậy, ông được chôn cất tại nghĩa trang Adelaide vào năm 1949, bia mộ chỉ ghi dòng chữ lạnh lẽo: “Đây là nơi yên nghỉ của người đàn ông vô danh được tìm thấy ở Bãi biển Somerton”.
Thất vọng trong suốt hơn 10 năm
Trái với sự mong mỏi của nhiều người, giáo sư Abbott cùng sinh viên sau nỗ lực khám phá dòng mã đã kết luận: “Mật mã này không phải mật mã gián điệp gì hết, nó chẳng có ý nghĩa gì. Thậm chí nó chẳng phức tạp như các loại mật mã thời Thế chiến thứ hai thời điểm đó”. Nhưng điều này không làm vị giáo sư nản chí, ông tự tin vẫn có khả năng tìm ra được danh tính người đàn ông.
Bước ngoặt diễn ra vào khoảng năm 2007 và 2008. Một người bạn của giáo sư Abbott bảo rằng đã đưa DNA của mình lên mạng và nhờ đó kết nối với hàng chục người trên khắp thế giới. Nhờ anh bạn này, giáo sư nảy ra ý tưởng lần mò từ DNA của thi thể. Vấn đề là cái xác đã được chôn cất từ lâu thì sao có thể truy dấu tích. Đến lúc này, chìa khóa lại nằm ở một bức tượng thạch cao.
Trước khi cái xác được chôn cất vào năm 1948, có người nào đó đã làm một bức tượng thạch cao người đàn ông Somerton với hy vọng đây sẽ là manh mối giúp xác định danh tính của anh trong tương lai. Bức tượng thạch cao được đắp lên khuôn mặt thật của thi thể, vì thế khi gỡ ra thì có vài sợi tóc vô tình mắc trong lớp thạch cao.
Các nhà khoa học lần mò manh mối dựa theo tóc có trong bức tượng thạch cao.
Năm 2011, giáo sư được cảnh sát cho phép thu thập tóc từ bức tượng. Tuy nhiên công nghệ xét nghiệm DNA thời điểm đó chưa đủ tân tiến, các kết quả thu được không thật sự rõ ràng, còn những sợi tóc thì có “tuổi đời” quá cao. Đến năm 2018, họ thử lại một lần nữa, nhưng kết quả vẫn không mấy khả quan hơn.
Và chỉ mãi đến đầu năm nay, giáo sư Abbott và bà Fitzpatrick, với những nỗ lực không ngừng nghỉ, đã kiểm tra DNA một lần nữa và tải kết quả lên cơ sở dữ liệu phả hệ (family tree). Dữ liệu trả về đến 4.000 kết quả.
Gương mặt người đàn ông bí ẩn được mô phỏng 3D.
Giáo sư Abbott nói rằng, bằng cách sử dụng cơ sở dữ liệu phả hệ phổ biến như Ancestry.com, họ tìm thấy một vài người có kết nối với DNA của thi thể, nhưng người có kết nối gần nhất lại là đời con cháu cách rất xa, có thể là đời “cháu-chắt-chút-chít” của người đàn ông. Khi họ lần mò gia đình nhà ngoại của người con cháu kia, đáp án đã sáng tỏ, người đàn ông được xác định là Carl Charles Webb.
Danh tính của Carl Charles Webb
Theo Giáo sư Abbott, Webb là con út trong gia đình có sáu anh chị em và sinh vào 16/11/1905 tại Melbourne, Úc. Không có điệp viên ngầm nào ở đây hết, Webb chỉ là kỹ sư điện máy bình thường và kết hôn với Dorothy Doff Webb. Cặp đôi không có con và ly thân vào năm 1947. “Chúng tôi có bằng chứng cho thấy anh ta đã ly thân vợ và cô vợ đã chuyển đến Nam Úc. Vì vậy, có thể anh ấy Webb đến đây để tìm cách liên lạc với vợ cũ”.
Nghiên cứu cho thấy Webb thích chơi cá cược đua ngựa và đoạn mã thu hút sự quan tâm của dư luận có thể liên quan đến trò cá cược. Vậy còn từ “tamám shud”? Giáo sư Abbott giải thích rằng Webb yêu thích thơ ca và thậm chí còn tự viết một số bài, nên không khó hiểu khi người đàn ông kia kẹp những trang thơ trong túi áo.
Cảnh sát Nam Úc và Khoa học Pháp y Nam Úc vẫn chưa xác minh lại những phát hiện của giáo sư. Họ vẫn đang tích cực điều tra nhưng vẫn đánh giá cao các phát hiện đột phá của Somerton. “Chúng tôi mong đợi kết quả giám nghiệm DNA tiếp theo để xác nhận chính xác danh tính, và quy trình này được thực hiện bởi nhân viên điều tra”, người đại diện cho biết.
Trong khi đó, Giáo sư Abbott cho rằng mọi chuyện “chỉ mới bắt đầu”. Xác định danh tính người đàn ông Somerton chỉ là bước đầu, ông còn muốn tìm hiểu về toàn bộ cuộc đời của Web, bao gồm cả những sự kiện xảy ra xung quanh người vợ Dorothy.
Giáo sư Abbott sẽ tiếp tục tìm kiếm và khám phá câu chuyện về người đàn ông bí ẩn này.