Kiếm vài trăm nghìn mỗi ngày nhờ bán "lộc trời"
Theo chân ông Sáu Dần (56 tuổi, ở xã Ô Long Vĩ, huyện Châu Phú, An Giang), chúng tôi đến chân cầu Tha La (xã Vĩnh Tế, TP Châu Đốc) vào lúc 2h sáng. Sau vài tiếng ngâm mình đặt dớn (dụng cụ đánh bắt của người miền Tây), ông Sáu đổ tất cả ra thau, cá rô vàng, tép bạc, cua, lươn, tất cả đều là đồ đồng, mỗi loại một vài ký, liếc sơ hết thành phẩm đánh bắt một đêm này, ông Sáu Dần án chừng:
"Nhiêu đây có thể bán được 300.000 - 400.000 đồng. Bây giờ bắt cá sông cực lắm, chục cái dớn thì chỉ được cỡ đó".
Từ chiều hôm trước, ông Sáu Dần đã chuyển dớn từ đập Tha La xuống gò ruộng gần nhà (xã Nhơn Hưng, huyện Tịnh Biên) để tiện cho việc đánh bắt. Không chỉ riêng ông Dần mà vào mùa nước nổi, nhiều người dân bán tại chợ "âm phủ" Tha La cũng chịu khó đặt dớn, thả lưới xa hơn ngày thường để mong được bội thu cá, tôm.
Giải thích với chúng tôi, ông Sáu Dần cho biết, cái tên chợ "âm phủ" được hình thành từ thói quen đánh bắt của dân vạn chài từ lúc 2 giờ sáng đến hừng đông. Hoạt động chủ yếu là người dân mang đồ đến để bán cho các bạn hàng (tiểu thương mua đi bán lại), khi người mua còn chưa kịp rõ mặt người bán, chợ đã tan.
Chợ Tha La nhộn nhịp từ 2 giờ - 6 giờ sáng.
"Chợ này là từ dân ruộng dặt dớn, giăng lưới, câu được đồ đồng đem ra ngồi bán. Đồ đồng này như của trời cho, bắt được thứ nào là bán thứ đó", ông Dần vui vẻ nói.
Chợ Tha La hoạt động suốt năm nhưng nhộn nhịp nhất là vào mùa nước nổi, bắt đầu tháng 7 âm lịch đến cuối tháng 10 âm lịch. Dưới chân cầu Tha La, chợ bắt đầu bằng những tấm bạt cũ rạch đôi trải ra nền đất rồi bày ra nào thau, nào rổ rá.
Ngày rằm hay ba mươi âm lịch, theo con nước chợ thường có tép sông. Mồng hai, mười sáu, chợ vang tiếng vịt đồng. Trời hạn, cạnh thau cá, dân vạn chài còn bày thêm rổ cây thuốc dòi... Mưa rả rích, họ chịu khó mò thêm ốc lác, nhổ thêm vài bó bông súng bán kiếm thêm. Riêng mùa nước nổi, chợ đầy cá linh non. Mùa nào thức ấy nhưng cũng có khi đi "chợ ma" Tha La, người ta gặp các loại cá trái mùa như cá chạch cơm, cá chốt, cá trê vàng, rắn bông súng… đều là sản vật đồng bằng sa lưới, người dân nơi đây ví đây như "của trời cho".
Cá chạch đồng là một trong những đặc sản mùa nước nổi.
Cá rô đồng tại chợ Tha La.
Anh Trần Hoài Thương (ngụ huyện Tịnh Biên) - một tiểu thương chợ Tịnh Biên cho biết thu mỗi buổi ghé chợ Tha La, anh thu mua hơn 50kg cá, đồ đồng các loại. Bán lại tại chợ Tịnh Biên hoặc đi rao xung quanh, anh Thương có thể lời từ 300.000 đồng - hơn 500.000 đồng.
Theo anh Thương, vào mùa này giá cá lóc đồng chợ Tha La được bán dao động từ 80.000 đến 120.000 đồng/kg; lươn đồng từ 100.000 đến 140.000 đồng/kg; giá cua đồng dao động khoảng 100.000 đến 150.000 đồng/kg; rắn bông súng được bán trong tầm giá từ 110.000 đến 150.000 đồng/kg...
"Trước dịch, người ta đi ghe cập ngay bến, đổ hàng ra bán trực tiếp. Bây giờ chỉ còn chừng chục ghe, một số người là lái nơi khác về đây bán như chợ đầu mối", một tiểu thương chợ Tha La nói.
Theo nhiều người dân nơi đây, vì nguồn cá tôm tự nhiên không còn nhiều, thấy kế sinh nhai đầy sự may rủi, nhiều người chọn cách gác lại nghề hạ bạc rồi lên Bình Dương làm công nhân ở các khu công nghiệp với niềm hi vọng có thể đủ ăn, đủ mặc qua ngày.
Cách "xem hàng" có một không hai
Không giống các khu chợ khác, người bán ở chợ Tha La và người đi chợ thường tự chuẩn bị đèn pin để soi hàng. Trong tư thế ngồi "chồm hổm", người mua dùng đèn rọi vào chiếc cân đòn để người bán xem số ký, sau đó ai cũng cúi rạp người để kiểm đếm, tính tiền. Mỗi cuộc giao dịch chỉ diễn ra trong vòng vài phút.
Người bán ở chợ Tha La thường dùng cân đòn, loại cân chỉ thấy thời xưa.
Những cuộc mặc cả ở chợ Tha La cứ thể diễn ra đến hừng đông.
Lâu dần, người dân xem chợ Tha La như chợ đầu mối bán cá, tôm tự nhiên.
Ngoài mua riêng từng loại, người đến chợ Tha La có thể hỏi cân xô (nhiều loại cá, tép có giá ngang nhau). Cách bán này do người bán sáng tạo ra cho những ngày chỉ bắt được mỗi loại cá một vài con, số lượng không đủ để phân loại.
Một bạn hàng ngỏ ý cân xô toàn bộ thau cá chạch, tép rong, cá linh non với giá 80.000/kg, song người bán không đồng ý, thương lượng phân loại cá để bán được giá hơn. Một tiểu thương khác ngồi cạnh thấy vậy cũng ngỏ lời: "Mớ chạch sông này cân riêng đã cả trăm nghìn rồi, có mấy con cá bóng tượng nữa. Bán xô lỗ lắm".
Những cuộc mặc cả ở chợ Tha La cứ vậy diễn ra xuyên đêm. Có người lời ít, có người lời nhiều nhưng chẳng ai khó chịu trên tinh thần thuận mua vừa bán, đậm chất miền Tây.