Shelly Hendy đã trải qua những ngày đầy chán nản và buồn bã sau sự cố sẩy thai. Vài người bạn gợi ý rằng cô nên xem các video clip dọn dẹp nhà cửa trên mạng để thư giãn. Hendy thấy điều đó thật... buồn cười. Nhưng cô cũng thử xem một vài clip dọn dẹp từ một tài khoản Instagram có hơn 2,5 triệu người theo dõi - Sophie Hinchcliffe - và cảm thấy bị cuốn hút ngay lập tức.
Hinchcliffe, thường được biết được với tên gọi Mrs.Hinch, có lẽ là người nổi tiếng nhất trong số các "cleanfluencers". Đây là một nhóm các tài khoản nổi tiếng và có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội, hầu hết là nữ giới, được biết đến với những video clip quay cảnh họ dọn dẹp nhà cửa.
Vài năm gần đầy, xu hướng này nổi lên như một nhánh nhỏ trong trào lưu của những guru (tiếng Phạn - những bậc thầy/người hướng dẫn/người có uy tín) về lối sống và sức khỏe. Nhiều người trong số họ thu hút hàng triệu lượt xem video, thậm chí còn viết sách hay ra mắt những dòng sản phẩm riêng.
Megan Hickman - một cleanfluencer sở hữu kênh Love Meg với gần 500.000 người theo dõi - cho biết cô đã mua một căn nhà có diện tích gần 420 mét vuông ở Savannah, bang Georgia, Mỹ nhờ vào nguồn thu nhập có được từ YouTube.
Với một video về việc bỏ đi những thứ không cần thiết theo phương pháp Konmari, Megan Hickman có hơn 300.000 lượt xem.
Ở Mỹ và Canada, cleanfluencer thường được biết đến qua YouTube với những video time-lapse (tua nhanh thời gian) với tiêu đề như "Dọn dẹp với tôi" hay "Dọn dẹp đỉnh cao" dài khoảng 10-25 phút. Những clip này thường có thuyết minh, chia sẻ các mẹo dọn dẹp hay quan điểm của tác giả về cuộc sống gia đình, giống như một kiểu nhạc nền dễ chịu để người xem không cảm thấy chán. Ở Anh, cộng đồng thích dọn dẹp nhà cửa lại tập trung đông đảo trên Instagram, nơi các cleanfluencer đăng lên mục Story về những lần dọn dẹp và chia sẻ thêm về các sản phẩm nên dùng hay trích dẫn truyền cảm hứng bằng hình ảnh trên dòng thời gian.
Tất cả các cleanfluencer đều cho rằng việc chia sẻ các video clip này không hề gây khó chịu hay ra vẻ, mà đó còn là yếu tố thu hút người xem. Trong clip, các cleanfluencer thường mặc những bộ quần áo đơn giản mà mọi người thường mặc khi làm việc nhà. Điều đó khiến cho khán giả dễ đồng cảm và nhìn thấy hình ảnh của chính mình trong những đoạn clip.
Không giống các clip về trang điểm hay quần áo mà những người nổi tiếng khác thường đăng, cleanfluencer đưa ra những lời khuyên về các sản phẩm vệ sinh nhà cửa với giá cả phải chăng, cho nên hầu hết mọi người đều có thể mua được. Bình luận trên các bài đăng của cleanfluencer cũng thường thân thiện, mang tính khích lệ và phi chính trị nhiều hơn. Và mỗi clip dọn dẹp nhà cửa như vậy đều kết thúc với một căn nhà gọn gàng, sạch đẹp.
Những hình ảnh đơn giản, quen thuộc nhưng đầy giá trị của các chuyên gia dọn dẹp nhà cửa.
Những người ảnh hưởng (influencer) ở nhiều lĩnh vực khác đã xây dựng mạng lưới người theo dõi bằng cách để dùng Internet để đưa người xem bước vào cuộc sống của họ, chứng kiến họ làm những chuyện vô thưởng vô phạt. Nhưng các clip dọn dẹp nhà nhà cửa lại có ý nghĩa sâu sắc hơn đối với nhiều người, chẳng hạn như Hendy. Cô chia sẻ khi bản thân mình đang ở trong một hoàn cảnh tồi tệ và buồn chán, sẽ khó có động lực để đứng dậy làm bất kỳ điều gì. "Nhưng xem người khác dọn dẹp thì khác, đó là chuyện có thể làm được", Hendy cho biết.
Mạng xã hội thường là nơi đăng tải những câu chuyện nổi bật trong cuộc sống của mọi người, và việc xem các cập nhập của bạn bè trên Instagram càng khiến cho Hendy thấy tệ hơn sau sự cố sẩy thai của mình. Cô chỉ có thể ngồi ở nhà mình (tại Hertfordshire, phía Bắc London, Anh), đọc những thông báo có thai, xem các hình ảnh vui chơi ở thành phố, lướt qua những cập nhật về chuyến đi sang chảnh tới Dubai của một ai đó - những điều mà Hendy khao khát làm nhưng không thể thực hiện vào lúc này.
Nhưng khi tham gia vào cộng đồng những người thích dọn dẹp, Hendy tìm thấy một nơi mà cô có thể lánh khỏi thế giới xô bồ chỉ bằng hành động đơn giản là làm việc nhà. Hendy hào hứng thử nghiệm các sản phẩm vệ sinh mới. Cô bắt đầu quay lại những video ngắn mà trong đó, chính cô là người chà rửa khắp nhà để đăng lên tài khoản Instagram mới của mình, có tên @MissHendyHome.
Chỉ trong vòng vài tuần, Hendy đã có hàng trăm người theo dõi và bây giờ con số ấy đã lên đến hàng ngàn. Với cộng đồng nhiệt tình này – cùng với ý tưởng chia sẻ về những điều căng thẳng của bản thân từ các cleanfluencer như @Mancleany và @cleaning_my_anxiety_away - Hendy cũng cảm thấy thoải mái hơn khi trao đổi về vấn đề tâm lý của mình trên Instagram và lý do vì sao cô chuyển sang dọn dẹp như một cách xả stress.
"Bạn không thể kiểm soát mọi thứ trong cuộc sống", Hendy nói. "Bạn có thể có một công việc rất căng thẳng, nhưng bạn có thể dọn giường. Ít nhất bạn có thể làm chủ những việc này trong cuộc sống và phần nào cảm thấy bạn vẫn ổn".
Với một clip hướng dẫn vô cùng đơn giản, Hendy cũng có thể kiếm được hơn 5000 likes.
Đoạn clip hướng dẫn vệ sinh chiếc lò nướng này đã thu hút hơn 81.000 lượt xem trên Instagram của Hendy.
Kiera Inzana (20 tuổi, sống tại York, Pennsylvania) cho biết cô thường bị mất ngủ và những video dọn dẹp time-lapse trên Youtube giúp cô thư giãn. "Căng thẳng xuất hiện khi bạn cảm thấy sợ những điều sắp đến và thiếu kiểm soát trong cuộc sống", cô cho biết. "Xem người khác dọn phòng và kiểm soát không gian cá nhân khiến đầu óc tôi bớt suy nghĩ lung tung một chút."
Karen Mims (19 tuổi, sống tại Nam Carolina) cho biết cô đã xem những video này vài năm và cảm thấy bản thân mình ổn hơn khi biết có những căn phòng còn bừa bộn hơn phòng mình.
Lexi Jones (25 tuổi, sống tại Pittsburgh) cho biết cô "có được sự hài lòng cao độ khi dọn dẹp nhà cửa", cô cảm thấy dễ chịu khi xem những thứ lộn xộn của người khác dần biến mất trong một video time-lapse. "Tôi nghĩ có nhiều điều trong cuộc sống hàng ngày đã quá lộn xộn rồi, cho nên việc xem một thứ gì đó có trật tự sẽ rất thoải mái", theo lời Sarah Shahidi (24 tuổi, sống tại Ottawa, Canada).
Một nhà tâm lý học xã hội tại Đại học Texas (Austin), Sam Gosling giải thích một phần lý do dẫn đến xu hướng thích dọn dẹp nhà cửa này là do di truyền: Con người tiến hóa và phát triển những khuynh hướng tốt cho bản thân. Việc dọn dẹp loại bỏ vi trùng và những chất có thể gây bệnh, Gosling cho biết. Nhưng ông cũng nói thêm rằng: "Trong 99% lịch sử tiến hóa của chúng ta, không có một phương tiện cụ thể nào thể hiện điều này".
"Sự nổi lên của các influencer dọn dẹp nhà cửa cơ bản là vấn đề về trật tự", theo lời Stephanie Baker - giảng viên xã hội họctại trường Đại học City thuộc Đại học London. Bà đã viết cuốn sách về những guru trong mảng phong cách sống. "Còn hơn cả việc có một ngôi nhà sạch sẽ. Việc dọn dẹp việc tạo ra một môi trường có cấu trúc để phát triển", bà nói thêm.
Nghiên cứu chỉ ra rằng những người phụ nữ luôn cảm thấy nhà cửa bừa bộn thường có chỉ số cortisol (một loại hormone gây căng thẳng) cao hơn, trong khi đó những người có nhà cửa gọn gàng nói chung lại có xu hướng sống khỏe mạnh hơn. Nhưng nhà tâm lý học Reid Wilson (Bắc Carolina) - người đã viết cuốn sách về cách xử lý lo lắng - thì cho rằng cũng hợp lý khi người ta có thể giải tỏa căng thẳng chỉ bằng cách đơn giản là nhìn người khác dọn dẹp.
Ông giải thích rằng việc xem những video time-lapse về thứ gì đó bình thường và cố gắng để theo dõi mọi thay đổi có thể giúp kiềm chế sự lo lắng. Việc theo dõi này dành nhiều khoảng trống trong não bộ người xem, và "còn lại rất ít chỗ trống cho sự lo lắng", Wilson cho biết. "Ít lo lắng thì sẽ ít căng thẳng hơn".
Những người có nhà cửa gọn gàng nói chung lại có xu hướng sống khỏe mạnh hơn. Ảnh: Getty
Brooke Erin Duffy, một giáo sư truyền thông tại Đại học Cornell đã viết cuốn sách về những người phụ nữ trong nền kinh tế mạng xã hội, nói rằng cleanfluencer nhắc bà nhớ về những tạp chí phụ nữ đã phát triển trong suốt thế kỷ 20. Bà cho rằng cleanfluencer, tương tự như tạp chí, đã mang "thứ gì đó vô hình và điển hình từ không gian riêng của họ ra với công chúng".
Đa số các cleanfluencer là nữ giới. Và tưởng như xu hướng thích dọn dẹp nhà cửa này sẽ phù hợp với những phụ nữ có phần cổ điển và bảo thủ, thì nhiều tác giả của các video này lại đưa ra những quan điểm hiện đại về nữ quyền và sự hấp dẫn của một phụ nữ độc lập về tài chính. Vài người, như Melissa Maker - chủ sở hữu kênh Clean My Space, còn quay những đoạn phim về người bạn đời của mình và nhấn mạnh rằng việc nhà sẽ được chia đều cho cả hai.
Nhiều cleanfluencer đưa ra quan điểm về việc đàn ông cũng nên là người cùng chia sẻ công việc nhà với vợ. Ảnh: Getty
Ban đầu, Maker làm video dọn dẹp để thu hút sự chú ý cho dịch vụ dọn dẹp của cô ở Toronto. Khoảng năm 2013, cô để ý thấy kênh của mình đang bắt đầu khởi sắc. Cô nhận những email từ người hâm mộ: những góa phụ cảm thấy mất mát vì chồng sau của họ đã dành phần việc nhà, những người mẹ có con bị rối loạn tăng động giảm chú ý nghiêm trọng và có được những lợi ích từ video của Maker. Cô còn làm hẳn một video về việc "dọn dẹp cảm xúc" khi nhận được những tin nhắn từ một vài khán giả nói rằng họ không biết làm gì với đồ đạc mà cha mẹ để lại sau khi qua đời.
"Chúng tôi nhận những email như thế mỗi ngày. Thật khó tin", Maker chia sẻ. "Chúng tôi đã giúp mọi người vượt qua sự buồn chán. Chúng tôi có thể giúp nhiều người có các vấn đề với việc thay đổi". Sự kết nối cảm xúc và cá nhân mà người xem có được với những video dọn dẹp có thể giúp giải thích tại sao các bình luận và tương tác giữa cleanfluencer và người hâm mộ hầu hết đều tích cực.
"Người ta sẽ trân trọng khi thấy bạn đang cố gắng giúp đỡ", Maker chia sẻ. "Mặc dù ghét dọn dẹp, nhưng tôi thật sự rất quý những tác động mà việc dọn dẹp nhà cửa tạo ra đối với mọi người."
Theo The Atlantic