Án xưa: Bàn tay lấm bẩn tố kẻ trộm chuối
Nguyễn Mại (1655-1720) là người làng Ninh Xá, huyện Chí Linh, nay thuộc thôn Ngô Đồng, xã Nam Hưng, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương.
Năm 36 tuổi ông đỗ Hoàng giáp khoa Tân Mùi, niên hiệu Chính Hòa thứ 12 (1691) đời Lê Hy Tông, làm quan đến chức Lễ bộ Tả thị lang, tước Nam, từng nhiều lần đi sứ. Sau ông giữ chức Đốc trấn Sơn Tây. Khi mất, ông được phong tặng Lễ bộ Thượng thư, tước Quận công.
Đến nay, nhiều tích truyện lưu truyền tài xử án của Nguyễn Mại vẫn còn được ghi lại. Ông xử án công minh, thấu tình đạt lý nên người dân hết mực nể trọng, tin yêu. Dân gian gọi ông là "Bao Công nước Việt" cũng từ đây mà ra.
Trong những vụ án ông xử, vụ mất trộm chuối có nhiều tình tiết ly kỳ, hấp dẫn đến nay vẫn được nhiều người kể lại.
Một hôm, quan Đốc trấn Nguyễn Mại có việc đi qua làng Đông Ngạc (nay là quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) chợt nghe thấy người đàn bà đang lớn tiếng chửi mất buồng chuối. Ông chợt nghĩ, lý dịch xưa nay không thấy ai để ý đến việc điều tra xét xử tội ăn cắp vặt nên tệ nạn này mới có cơ hoành hành. Nghĩ đoạn, ông tiến đến hỏi người đàn bà và phát hiện vết chặt trên cây chuối còn mới.
Phán đoán kẻ trộm chưa chạy được quá xa, vẫn còn lảng vảng quanh làng nên Nguyễn Mại liền gọi lý trưởng đến để ra lệnh cho tất cả người làng ra vét ao đình.
Trong khi người dân đang làm việc chăm chỉ, ông bảo lý trưởng đi mua trầu cau. Khi công việc vét ao hoàn thành được một nửa, Nguyễn Mại từ tốn ra mời mọi người lên sân đình nghỉ ngơi, rửa tay sạch sẽ để nhận trầu ăn.
Trong số những bàn tay đưa ra nhận trầu, ông để ý thấy có một kẻ chìa ra bàn tay lấm bẩn dù đã rửa sạch.
Quan bèn làm như vô tình hỏi: “Sao tay anh lại có vết gì thâm thế này? Nhựa chuối phải không?”. Anh kia vô tình trả lời: “Bẩm quan, phải ạ! Con vừa chặt buồng chuối trong vườn nhà nên nhựa chuối dính vào, rửa mãi không sạch ạ!”. Bấy giờ quan mới nghiêm giọng bảo: “Vậy anh dẫn ta đến chỗ cây chuối có buồng chuối anh chặt, để ta xem!”.
Anh này giật bắn mình, nhận ra mẹo của quan tìm thủ phạm chặt trộm chuối.
Dân làng vỗ tay, thán phục tài phá án của quan Đốc trấn Nguyễn Mại. Chỉ qua vài câu xét hỏi, quan lớn đã khiến tên trộm phải cúi đầu nhận tội, trả lại buồng chuối đã lấy và chịu nộp phạt trước dân làng.
Luật nay: Có dấu hiệu của tội Trộm cắp tài sản
Chiếu theo những quy định của pháp luật thời nay thì hành vi của kẻ trộm chuối kia nếu đủ điều kiện thì có thể xử phạt về tội Trộm cắp tài sản được quy định tại Điều 138, Bộ luật Hình sự.
Theo đó, người trộm cắp tài sản có giá trị từ 2 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng hoặc dưới 2 triệu đồng nhưng gây hậu quả nghiêm trọng thì bị phạt cải tạo không giam giữ 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
Mức xử phạt trên cũng quy định cho tội Trộm cắp tài sản đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt hoặc đã bị kết án về tội Chiếm đoạt tài sản, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm. Ngoài ra, người phạm tội còn bị phạt tiền cho hành vi vi phạm của mình.
Trong vụ trộm trên, cơ quan chức năng cần xác định giá trị tài sản buồng chuối vào thời điểm mất trộm là bao nhiêu tiền để áp dụng điều luật.
Nếu giá trị tài sản không đạt như quy định thì phải xử hành chính đối với hành vi trộm cắp trên.
Theo khoản 1, Điều 15, Nghị định 167/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tư, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng và chữa cháy; phòng, chống bạo lực gia đình thì: “1. Phạt tiền từ 1-2 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
a. Trộm cắp tài sản;
b. Công nhiên chiếm đoạt tài sản của người khác;
c. Dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản của người khác;
d. Sử dụng trái phép tài sản của người khác”.
Như vậy, mức xử phạt hành chính đối với hành vi trộm cắp của tên trộm chuối là trong khoảng từ 1-2 triệu đồng.