SOHA NEWS
Nhận biết rắn độc và rắn không độc
TS.BS. Lê Xuân Dương - Khoa Cấp cứu, Bệnh viện TƯQĐ 108 cho biết, để nhận biết rắn độc và rắn không độc nhiều khi rất khó.
Tuy nhiên, BS Dương cho biết, có thể nhận ra được một số loại rắn độc thường gặp dựa vào các đặc điểm đặc trưng bên ngoài của rắn: rắn hổ mang (khi chuẩn bị tấn công thì cổ bạnh, phát âm thanh đặc trưng), rắn cạp nong (thân mình 'khúc vàng khúc đen'), rắn cạp nia (thân mình 'khúc trắng khúc đen'), họ rắn lục (đầu to hình thoi hoặc tam giác).
Ngoài ra, dấu hiệu nhận biết rắn độc nữa đó là rắn độc có thường có hai răng độc lớn (còn gọi là móc độc) và thường ở vị trí răng cửa hàm trên. Do đó khi cắn thường để lại vết cắn đặc trưng có thể giúp phân biệt rắn độc.
Răng độc đóng vai trò như một kim tiêm dưới da hoặc tiêm vào bắp thịt. Một số loại rắn hổ mang, mặc dù ở cách nạn nhân một khoảng cách vẫn có thể phun nọc độc về phía nạn nhân và gây tổn thương mắt, có thể từ đó gây nhiễm độc toàn thân.
TS Dương cho biết, sau nhận biết được rắn độc hay rắn không độc, cách sơ cứu cũng rất quan trọng. Sơ cứu đúng được xem là biện pháp tốt nhất giảm nguy cơ tử vong cho bệnh nhân. Khi phát hiện rắn độc cắn cần tìm cách chuyển bệnh nhân đến bệnh viện.
Trước khi đưa bệnh nhân đi, người xung quanh có thể sơ cứu cho nạn nhân để loại bỏ bớt nọc độc và làm chậm sự dịch chuyển độc từ vết cắn xâm nhập vào trong cơ thể. Để bảo vệ tính mạng của bệnh nhân cần ngăn chặn và xử trí sớm các biến chứng trước khi bệnh nhân đến được cơ sở y tế.
Các cách sơ cứu khi bị rắn cắn
Thứ nhất: Bước đầu tiên là phải trấn an người bệnh, không để bệnh nhân tự đi lại. Bất động chân, tay bị cắn bằng nẹp (vì vận động làm cho nọc độc xâm nhập vào trong cơ thể nhanh hơn). Cởi bỏ đồ trang sức ở chân, tay bị cắn (vì có thể gây chèn ép khi vùng đó bị sưng nề).
Thứ hai: Sơ cứu vết thương, áp dụng biện pháp băng ép bất động với một số loại rắn hổ (rắn cạp nong, cạp nia, hổ mang chúa, rắn biển và một số giống rắn hổ mang thường), băng ép bất động để làm chậm sự xuất hiện triệu chứng liệt.
Cách băng ép là dùng các băng chun giãn, băng vải hoặc tự tạo từ khăn, quần áo. Băng tương đối chặt nhưng không quá mức (còn sờ thấy động mạch đập). Bắt đầu băng từ ngón chân, tay đến hết toàn bộ chân, tay bị cắn. Dùng nẹp cứng (nẹp, miếng gỗ, que, miếng bìa cứng,...) cố định chân, tay bị cắn.
Tuy nhiên, với rắn lục cắn thì không nên băng ép vì có thể làm vết thương nặng thêm.
Ngoài ra, có thể chích nặn rửa vết cắn dưới bòi nước sạch với xà phòng rồi sát trùng. Nếu bệnh nhân khó thở thì hô hấp nhân tạo (hà hơi thổi ngạt hoặc bằng phương tiện y tế có tại chỗ như bóp bóng, máy thở xách tay...). Nếu bệnh nhân có dấu hiệu ngừng tuần hoàn thì tiến hành hồi sinh tổng hợp ngay tại chỗ và chờ nhân viên y tế đến.
Sơ cứu đúng cách để giảm biến chứng cho nạn nhân
Những điều tuyệt đối không làm khi bị rắn cắn
Băng garô: Biện pháp này làm tắc nghẽn hoàn toàn động mạch. Nó gây đau, rất nguy hiểm và không thể duy trì lâu (không quá 40 phút), chân tay rất dễ bị thiếu máu. Nhiều trường hợp sau đó phải cắt cụt chân tay vì garo. Ngoài ra khi đến bệnh viện, bác sĩ tháo băng garo ra thì chất độc sẽ cùng lúc ùa về tim khiến bệnh nhân bị sốc, đe dọa tính mạng.
Không trích, rạch, trâm, chọc, hút nọc độc tại vùng vết cắn: Các biện pháp này không có lợi ích, rõ ràng gây hại thêm cho bệnh nhân (tổn thương thêm mạch máu, dây thần kinh,...nhiễm trùng nặng thêm).
Không được sử dụng các bài thuốc dân gian chữa rắn vì các bài thuốc này hoàn toàn không có tác dụng. Chườm đá lạnh cũng có thể khiến bệnh nhân nặng hơn.
TS Dương khuyến cáo, vào mùa mưa bão để phòng rắn cắn cần hiểu biết về loại rắn trong vùng, biết khu vực rắn thích sống hoặc ẩn nấp. Đi ủng, dày cao cổ và quần dài, đặc biệt khi đi trong đêm tối, đội thêm mũ rộng vành nếu đi trong rừng hoặc đi ở khu vực nhiều cây cỏ.
Không đến gần các nơi rắn thích cư trú như các đống gạch vụn, đống đỏ nát, đống rác, nơi nuôi các động vật của gia đình. Để tránh bị rắn biển cắn, người dân không nên bắt rắn ở trong lưới hoặc dây câu.