Ngày 1- 4 năm nay vẫn là một ngày Cá tháng Tư bình thường khác, nhưng đã tròn 16 năm kể từ khi Leslie Cheung – Ca Ca Trương Quốc Vinh rời xa dương gian, giã biệt người hâm mộ. 

16 năm không dài và chẳng ngắn nhưng cứ mỗi khi thấy gió nổi lên, ta lại nhớ về Ca Ca, người đã hát cho ta nghe „Gió tiếp tục thổi“ trong „Tung Hoành Tứ Hải“ – bộ phim anh đóng cùng Châu Nhuận Phát. 

Và cho đến giờ khi nhắc tới cái chết của anh, người ta vẫn chưa thể ngừng tự hỏi 2 chữ: „Tại sao?“

Từ năm 1977 đến năm 2002, Ca Ca góp mặt vào 56 bộ phim điện ảnh, phá kỉ lục phòng vé khi đó là 700 triệu đô la Hồng Kong, sản xuất 27 đĩa đơn với số lượng bán ra gần 10 triệu bản trên toàn cầu. 

Những Xuân Quang Xạ Tiết“, A Phi Chính Truyện, Bá Vương Biệt Cơ… cho tới nay vẫn được người yêu điện ảnh xếp vào hàng „kinh điển của kinh điển“. 

Sự nghiệp âm nhạc lẫn điện ảnh của Trương Quốc Vinh đều đã đạt tới đỉnh cao nhất, có hàng chục triệu người hâm mộ khắp nơi trên thế giới. 

Trong đời sống riêng tư, người ta trầm trồ thán phục mối tình đồng tính kéo dài 20 năm cùng tiên sinh Đường Hạc Đức của anh, người cùng Ca Ca chia ngọt sẻ bùi, luôn thầm lặng bên cạnh thậm chí như cái bóng của anh. 

Vậy thì điều gì đã khiến Ca Ca vì bệnh trầm cảm nặng kéo dài mà vào lúc 18 giờ 41 phút ngày 1 tháng  4 năm 2003 phải gieo mình từ tầng 24 khách sạn Mandarin Oriental Hongkong tự vẫn?

Anh chỉ để lại vỏn vẹn 50 chữ trong một bức di thư:

"Bệnh trầm cảm!

Cảm ơn các bạn. Cảm ơn giáo sư Felice Lieh Mak. Một năm nay khó khăn quá, không thể chịu được nữa. Cảm ơn Đường Đường. Cảm ơn những người thân. Cảm ơn chị Fat. Cả đời tôi không làm chuyện gì xấu, sao lại thành thế này?

Leslie”

Giáo sư Felice Lieh Mak được nhắc tới chính là bác sĩ tâm lý đã gắn bó cùng Ca Ca trong suốt những năm tháng bệnh tật. Có lần, ông đã viết một bức thư dài 4 trang cho Trương Lục Bình – chị gái của Trương Quốc Vinh để giải thích về chứng bệnh của anh. 

Ông viết có hai loại bệnh trầm cảm. Một loại do người bệnh phải hứng chịu những chuyện không hay trong cuộc sống mà dẫn tới tinh thần tiêu cực, u uất. 

Nhưng còn một hình thái khác của bệnh trầm cảm đơn thuần là do nguyên nhân sinh lý bình thường bởi các vật chất hóa học trong não không cân bằng, não không bài tiết đủ chất để ức chế trầm cảm gây ra những rối loạn tâm lý không thể kiểm soát nổi và bệnh nhân buộc phải dùng thuốc để chữa trị.

Tiếc thay, bệnh của Ca Ca là loại thứ hai này. Tệ hơn, anh không chỉ chịu đựng những tổn thương về tâm lý mà còn cả những biến chứng khác của bệnh trầm cảm như đau nửa đầu, mất ngủ, toàn thân đau đớn, khổ sở vô cùng. 

Đó có lẽ là lý do mà Ca Ca đã nói với người quản lý của mình trong cuộc điện thoại cuối cùng trước khi tự vẫn rằng: “Hôm nay em có thể ngủ ngon được rồi”. Trong suốt 1 năm liền, anh không thể ngủ được và còn liên tục nghe thấy tiếng hét bên tai: “Nhảy đi! Nhảy đi!”

Trương Quốc Vinh bắt đầu phát bệnh vào tháng 3 năm 2002 và có ý định tự sát lần đầu vào tháng 11 năm 2003 nhưng được người yêu Đường Hạc Đức ngăn chặn kịp thời. 

Tháng 4 năm 2002, trong một lần tới dự tiệc cưới người bạn thân, Ca Ca gặp lại Trương Mạn Ngọc đã lâu không gặp, người đóng vai người tình của anh trong các tác phẩm điện ảnh “A Phi Chính Truyện”, “Đông Tà Tây Độc”. 

Sau này Trương Mạn Ngọc kể lại rằng họ đã cùng nhau hàn huyên tâm sự ở một quán bar nhưng Leslie bất chợt nói với cô một câu đầy ẩn ý, vốn khác xa với con người tự tin, vui vẻ, hoàn mỹ của mình: “Anh rất mong được hợp tác với em lần nữa, nhưng có lẽ anh không còn đủ đẹp trai để diễn người yêu của em nữa rồi”. 

Đó là lúc bệnh của Leslie bắt đầu rõ rệt hơn.

Từ giữa năm 2002, truyền thông đã có nhiều đồn đoán về bệnh tình của Leslie dù anh chưa từng lên tiếng thừa nhận. Tệ hơn, họ liên tiếp tấn công đời sống riêng tư của anh, luôn chực chờ sẵn trước cửa khiến cho việc ra ngoài để tới gặp bác sĩ của Leslie cũng gặp nhiều khó khăn. 

Thông thường, bệnh nhân trầm cảm trong thời gian điều trị phải nghỉ ngơi, dừng mọi hoạt động công việc nhưng với bản tính cầu toàn như Leslie thì đó là điều không thể chịu đựng được. 

Bởi vậy, một mặt vẫn từng ngày chối chọi với bệnh tật, mặt khác vẫn bền bỉ làm việc, như cách anh dù đang bị cơn đau dạ dày hành hạ nhưng vẫn cắn răng chịu đựng tới hát chung với bạn tri kỉ Mai Diễm Phương trong liveshow “Cực Mộng Huyễn” của cô tháng 4 năm 2002. 

Kết thúc màn biểu diễn đó, anh đi nhanh vào cánh gà với một cơn đau dữ dội không thể thở nổi rồi nhanh chóng ra về, khiến Mai Diễm Phương một lời cảm ơn cũng chẳng có dịp để nói, nữa là  vài câu an ủi cho bệnh tinh thần của Ca Ca lúc đó.

Nửa cuối năm 2002, Leslie còn làm việc cật lực hơn khi bắt tay vào làm đạo diễn một bộ phim.. “Tôi nắm rõ công tác quay phim, biên tập và chế biến hậu kỳ. Tôi khao khát quay một bộ phim xuất sắc và ôm rất nhiều kỳ vọng vào nó. Chuyện này đối với tôi rất quan trọng”, Trương Quốc Vinh từng tâm sự. 

Đúng lúc bệnh tình nặng nhất, anh phải đôn đáo chạy đi chạy lại giữa Bắc Kinh và Hongkong để thực hiện bộ phim điện ảnh của riêng mình: “Đánh cắp trái tim” với nam chính do Trương Quốc Vinh đảm nhiệm, đóng cặp cùng Ninh Tịnh, Hồ Quân…

Nhưng vì một lý do nào đó, cuối năm 2002, tác phẩm này đã không quay được và việc trì hoãn bộ phim bao năm ấp ủ có lẽ là một cú sốc, đòn đả kích rất lớn vào tâm lý của Leslie.

Cả cuộc đời ca hát, điện ảnh của Ca Ca đều theo đuổi sự hoàn mỹ, sao có thể chịu đựng được việc thất bại, rồi cả việc ốm yếu, xấu đi, mệt mỏi do những biến chứng của thuốc trầm cảm gây ra? Anh đã chọn ngày Nói Dối để kết thúc chuỗi những đau đớn về thể xác lẫn tinh thần, đến việc ra đi cũng chỉ như một trò đùa ác ý của Thượng Đế.

Cuộc đời Trương Quốc Vinh như một cõi mộng với sự nghiệp hoàn hảo lẫy lừng, nhưng cũng thật bi thương với cái chết vì căn bệnh tâm lý quái ác. Thật ra, việc một người sâu sắc, nhạy cảm như anh gặp những biến chứng thần kinh không phải điều quá bất ngờ. 

Trong cả cuộc đời mình, ngoài việc tìm niềm vui trong cống hiến nghệ thuật và bên người bạn đời Đường Hạc Đức, Leslie cũng nhiều lần trải qua những chuyện đáng buồn, và nó được khởi nguồn từ tuổi thơ không yên ả của anh.

Ca Ca sinh ra trong gia đình có tới 10 người con và anh là con út. Ba anh là nhà may âu phục có tiếng, còn mẹ kết hôn từ khi còn rất trẻ và có liền lúc cả đàn con. Họ quá bận nên hoàn toàn không có thời gian cho các con. 

Cả tuổi thơ của Ca Ca gắn bó với người vú nuôi tên Lục Tỷ chứ chưa bao giờ được sống bình thường với cha mẹ như bao đứa trẻ khác. Chuyện được ba trò chuyện, chơi cùng, đưa ra phố đi dạo tưởng như ai cũng có được nhưng Leslie hoàn toàn không có ký ức nào như vậy về ba. 

Trong một chương trình tự thuật được phát trên Radio năm 1995 tại Hongkong, anh kể: “Tôi nhớ rõ thời niên thiếu của mình chưa bao giờ được sống với cha mẹ. Bây giờ khi nhắc tới thời gian đã qua, chỉ có thể coi như chuyện quá khứ. Không còn cảm thấy chua xót nữa, cũng không còn cảm thấy buồn. 

Tôi thấy mình như 1 đứa trẻ mồ côi, không cha mẹ chỉ vì sự ích kỷ của người lớn. Đôi khi bị ba mẹ đánh cũng là điều tốt, nhưng ngay cả việc này tôi đều không có bị chứ đừng nói tới ao ước ngày chủ nhật đc ba cầm theo máy ảnh dẫn đi chụp ảnh.” Có lần, Trương Quốc Vinh còn cố tình lấy trộm tiền của ba để bị phát hiện để được…ba mẹ quở trách và bắt phạt. 

Có một bức ảnh chụp lại khoảnh khắc đó, trên nét mặt của “kẻ bị phạt” không những không đau buồn mà còn lộ rõ sự thích thú vì đã được ba mẹ chú ý tới hơn. Trương Quốc Vinh từng nói: “Điều đáng tiếc nhất trong cuộc đời tôi là đã có quá ít thời gian với ba mẹ. Kể từ khi tôi sinh ra tới khi họ mất đi, tôi chỉ được sống cùng ba vỏn vẹn 5 ngày, với mẹ đại khái nửa năm”.

Không những thiếu thốn tình cảm, Ca Ca thậm chí còn phải trải qua những chuyện kinh khủng. Chính vì liên tục nhìn thấy sự trăng hoa của ba mình khi vào khách sạn chăn dắt những người đẹp, những gái làng chơi mà sau này anh hoàn toàn không tin vào hôn nhân. Ba của Leslie chơi bời tới độ còn công khai cưới một bà vợ lẽ và đem về sống chung cùng gia đình. 

Việc cả mẹ kế và mẹ đẻ sống chung với nhau tất nhiên tạo ra rất nhiều bi kịch cho con cái vì sự ghen tuông của những người đàn bà. Đỉnh điểm là một lần, Trương Quốc Vinh còn bị mẹ kế dùng nước tiểu xối vào đầu. Cho nên đối với anh, thời thơ ấu là một thứ đáng quên, chẳng nhớ rõ và chẳng hề lưu luyến.

Có một mối quan hệ yêu ghét lẫn lộn với mẹ mình nhưng thực tình, Leslie luôn là người con hiếu thảo. 

Trong buổi hòa nhạc giao thừa năm 1997 gây vang dội Hongkong khi đánh dấu sự trở lại con đường âm nhạc của mình, anh đã công khai trước toàn thể khan giả tình yêu dành cho mẹ bằng ca khúc “Ánh trăng nói hộ lòng tôi” với lời giới thiệu: “Tôi đã có rất nhiều buổi biểu diễn trong cuộc đời mình và ở đâu cũng có mẹ đứng ở đây chia sẻ niềm vui cùng tôi.”

Nhưng trong một cuộc phỏng vấn cùng năm 1997 sau đó, Trương Quốc Vinh từng thuật lại rằng: “Mẹ chúng tôi khách khí lắm. Lần nào tới nhà tôi, bà ấy cũng hỏi: ‘Có thể dùng nhà vệ sinh một chút không?’, mọi người nghe thì thấy buồn cười, nhưng tôi thì lại thấy đau lòng.” 

Trên thực tế, tình cảm phức tạp của Trương Quốc Vinh dành cho mẹ mình cũng có thể được tìm thấy trong vài tác phẩm điện ảnh của anh, đặc biệt là “A Phi Chính Truyện”. Có lẽ vì tuổi thơ thốn thiếu tình cảm nên Leslie cứ theo đuổi khát khao có được tình mẫu tử sâu đậm của mẹ, như nhân vật Húc Tử trong phim cả đời đi tìm người mẹ ruồng bỏ mình. 

Có lẽ sự cô độc thuở bé đã ngấm sâu vào con người Trương Quốc Vinh, đi vào các ca khúc, tác phẩm điện ảnh của anh mới tạo nên những vai diễn bi kịch để đời như vậy.

Thời điểm Trương Quốc Vinh qua đời, Hongkong đang oằn mình gánh chịu dịch bệnh SARS nhưng vẫn có hơn 50 ngàn người từ nhiều nơi trên thế giới không quản ngại mối nguy đó để tới tận nơi đưa tiễn anh. 

Và cho đến giờ, sau 16 năm, mỗi dịp 1-4, biển hoa vẫn ngập tràn ở sảnh khách sạn Mandarin Oriental, Đại lộ ngôi sao và còn từng dòng người xếp hàng từ sáng sớm để thăm viếng tận nơi tro cốt anh đang yên nghỉ. 

Sức ảnh hưởng lớn của Trương Quốc Vinh không chỉ dừng lại ở việc là nghệ sĩ châu Á duy nhất được CNN xếp loại top 5 những nghệ sĩ có ảnh hưởng lớn nhất mọi thời đại, mà còn là ở chính tình yêu thương nhớ nhung của khán giả dành cho anh sau nhiều năm chỉ tăng thêm, chứ không giảm đi. 

Bởi tổng hòa về con người anh, chắc chỉ cần mượn lời của ca thần Trương Học Hữu viết tặng Ca Ca trong đám tang anh để nói lên tất cả:

“Dám yêu và dũng cảm thừa nhận. Dám nói nhưng không mất chừng mực. Tôn trọng trưởng bối, cất nhắc hậu bối. Chuyên tâm với tình yêu, chuyên nghiệp trong công việc. Nghiêm túc với cuộc đời, có trách nhiệm với gia đình, vì bạn bè mà dốc hết sức lực. Tấm lòng lương thiện. Dù là đi làm, đi hẹn cũng không bao giờ đến muộn.”

Những con người toàn mỹ như Leslie thật hiếm trên đời, và có lẽ chỉ trong một thế giới mơ mộng của chúng ta giống như đạo diễn Trần Khải Ca nói: “Tôi nghĩ Trương Quốc Vinh thuộc về thời đã qua, vì anh ấy có đôi mắt chỉ thấy trong những giấc mơ phù hoa về quá khứ của chúng ta”.