SOHA NEWS
Giới quan sát Trung Quốc dự đoán nhiều xung đột sẽ nổ ra ở Trung Đông sau khi tổng thống Donald Trump tuyên bố Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, và động thái này sẽ tác động trực tiếp đến các lợi ích của Trung Quốc.
Bắc Kinh có quan hệ kinh tế-quân sự sâu rộng với Israel, đồng thời duy trì liên hệ mật thiết với Palestine.
Phát ngôn viên Bộ ngoại giao Trung Quốc, ông Cảnh Sảng ngày 6/12 nói rằng kế hoạch của tổng thống Trump sẽ châm ngòi cho căng thẳng khu vực leo thang.
"Vấn đề về tình trạng của Jerusalem là rất phức tạp và nhạy cảm," ông Cảnh nói. "Tất cả các bên cần thận trọng để gìn giữ hòa bình. Tất cả các bên cần tránh làm rạn nứt nền tảng lâu năm đã đạt được trong giải quyết các vấn đề của người Palestine, và tránh gây ra những chia rẽ mới trong khu vực."
Chính phủ Trung Quốc ủng hộ người Palestine xây dựng một nhà nước độc lập và có chủ quyền toàn vẹn, lấy đường biên giới năm 1967 làm cơ sở và thủ đô là Đông Jerusalem - ông Cảnh Sảng cho hay.
Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas bắt tay chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh, ngày 18/7/2017 (Ảnh: Anadolu Agency)
Với tuyên bố của ông Trump, Mỹ đã trở thành quốc gia đầu tiên công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, kể từ khi nhà nước này được thành lập năm 1948.
Đến năm 1992, Trung Quốc và Israel mới thiết lập quan hệ ngoại giao, nhưng hai bên đã bắt đầu hợp tác trong lĩnh vực quân sự từ năm 1979.
Vũ khí và trang thiết bị công nghệ cao do Israel cung cấp đóng góp lớn cho quá trình phát triển quân sự của Trung Quốc trong nhiều thập niên gần đây. Hiện nay, Bắc Kinh rất muốn mua thêm các công nghệ tân tiến của Israel trong nhiều lĩnh vực khác, như nông nghiệp và năng lượng sạch.
Quy mô thương mại hai nước tăng trưởng nhanh chóng từ đầu thế kỷ 21, đạt 11.4 tỉ USD năm 2015 so với 1.1 tỉ USD của năm 2000. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn thứ ba của Israel, sau Mỹ và Liên minh châu Âu (EU), và là nước xuất khẩu lớn thứ hai của Israel.
Lập trường Trung Quốc không đổi
Trong khi Trung Quốc cố gắng mở rộng ảnh hưởng tại Trung Đông bằng sáng kiến "Vành đai và Con đường" - một chương trình đầu tư cơ sở hạ tầng quy mô khổng lồ xuyên suốt châu Á, Trung Đông, châu Phi và châu Âu, bất kỳ biến động chính trị nào giữa Israel và Palestine có thể gây tổn hại đến các mục tiêu của Bắc Kinh.
Ông Li Guofu, chuyên gia của Viện nghiên cứu các vấn đề quốc tế (Trung Quốc), đánh giá: "Không đơn thuần là việc người Palestine sẽ biểu tình hay phản ứng bằng vũ lực, điều này (Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô Israel và di chuyển đại sứ quán từ Tel Aviv về Jerusalem) sẽ khơi dậy tâm lý chống Mỹ tại Trung Quốc và tiếp tay cho chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan, từ đó tác động tiêu cực lên nỗ lực chống khủng bố toàn cầu."
Có vai trò "đất thiêng" với cả ba tôn giáo - gồm Do Thái, Hồi giáo và Thiên Chúa giáo, việc định nghĩa tình trạng của Jerusalem là một trong những vấn đề gây tranh cãi và nhạy cảm nhất ở Trung Đông. Israel, nước đang nắm quyền kiểm soát thành phố, khẳng định Jerusalem là thủ đô không thể chia tách của họ; còn người Palestine muốn Đông Jerusalem là thủ đô của nhà nước Palestine trong tương lai.
Tổng thống Donald Trump ký bản tuyên bố Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, ngày 6/12/2017 (Ảnh: Reuters)
Các lãnh đạo quốc tế đã bày tỏ ý kiến đối lập và lo ngại trước hành động của Mỹ. Li Guofu cho rằng các nước châu Âu không hài lòng với kế hoạch của Washington, lo ngại kế hoạch này gây tổn hại các quan hệ của Mỹ với châu Âu.
"Họ (các nước châu Âu) tin rằng điều này đi ngược lại những lợi ích của châu Âu, và sẽ gia tăng chia rẽ bên trong NATO," ông nói.
Về phần mình, Trung Quốc từ lâu vẫn ủng hộ người Palestine về mặt chính trị. Trung Quốc là một trong những nước đầu tiên công nhận nhà nước Palestine vào tháng 11/1988, và có nhiều lần bỏ phiếu thuận ủng hộ Palestine trước Liên hợp quốc như vào năm 2012, khi Palestine phê chuẩn tình trạng "nhà nước quan sát viên phi thành viên" như một sự nâng cấp tư cách.
Trao đổi với tổng thống Palestine Mahmoud Abbas trong chuyến công du tháng 7/2017, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đưa ra "Đề xuất 4 điểm", nhấn mạnh bảo đảm an ninh cho cả Israel-Palestine và kêu gọi hợp tác quốc tế để phát triển trong khu vực.
Tổng thống Trump ký sắc lệnh về việc công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel
Các nhà quan sát Trung Quốc tin rằng hành động đơn phương của chính quyền tổng thống Trump sẽ không làm thay đổi lập trường của Bắc Kinh, cũng như quan hệ với Israel và Palestine.
"Lúc này là thời điểm tốt để ông Trump làm như vậy," Xiao Xian - phó hiệu trưởng Đại học Vân Nam, Trung Quốc và là chuyên gia về Trung Đông, nói.
"Bất chấp những cảnh báo mạnh mẽ [từ các lãnh đạo thế giới Ả Rập], những hành động chống đối thực tế với Mỹ gần như sẽ yếu ớt, bởi các nước Ả Rập chủ chốt đang vướng mắc trong những rắc rối nội bộ của riêng mình."