Vì sao hệ thống TLPK S-200 lại có tên "Lừa dối"?

NPO Almaz S-200 Angara/Vega/Dubna, tên ký hiệu NATO SA-5 Gammon là hệ thống tên lửa đất đối không (SAM) tầm xa, trần bắn từ trung bình đến cao, được thiết kế nhằm bảo vệ những mục tiêu lớn khỏi các máy bay ném bom hoặc các loại máy bay chiến lược khác của phương Tây (chẳng hạn như SR-71 Blackbird). Mỗi tiểu đoàn biên chế gồm 6 bệ phóng tên lửa đơn và đài radar điều khiển hỏa lực. Hệ thống phòng không S-200 còn có thể liên kết với các hệ thống radar tầm xa khác.

Tuy nhiên trước đó mã định danh SA-5 của NATO lại để dành cho một hệ thống tên lửa phòng không khác đó là RZ-25/5V11 Dal. Hệ thống này sử dụng đạn tên lửa 2 tầng 5V11 có hình dáng tương tự V-750 của hệ thống SA-2, NATO gọi loại này là SA-5 Griffon.

Đến cuối năm 1966, các tổ hợp S-200/SA-5 đời mới sử dụng đạn tên lửa 5V21 lắp 4 động cơ khởi tốc nhỏ thay cho tầng đẩy lớn như đạn 5V11 bắt đầu được triển khai. Đạn tên lửa 5V21 phóng đi từ bệ phóng 5P72 có các thông số cơ bản: Trọng lượng 7.100 kg; dài 10,8 m; đầu đạn 217 kg HE; tốc độ 2.500 m/s; tầm bắn 300 km; trần bay 40.000 m. Tuy nhiên trong thực tế tầm bắn của 5V21 chỉ được khoảng 160 km và không phải ngẫu nhiên NATO lại đặt cho nó mật danh "Lừa dối".

Các phiên bản SA-5 đầu tiên sử dụng xe kéo 5T53 để vận chuyển đạn tên lửa 5V21, sau đó xuất hiện biến thể 5T53M để chuyên chở tên lửa còn nằm trong container bảo quản.

Xe vận chuyển 5T53M chuyên chở các tên lửa 5V21 còn nằm trong container bảo quản.

Hiện nay hệ thống SA-5 sử dụng phương tiện vận chuyển kiểu 5T82, được kéo bởi xe KrAZ-260.

Đài radar điều khiển hỏa lực của hệ thống S-200/SA-5 là 5N62 (NATO: Square Pair) sóng liên tục băng H, có tầm hoạt động 270 km. Đài radar này sử dụng cho cả cảnh giới và bám bắt mục tiêu.

Các loại radar có thể bổ sung kết hợp cho S-200/SA-5 gồm những loại sau đây: đầu tiên là P-14/5N84A Tall King - radar cảnh báo sớm băng A (tầm hoạt động 600 km ở tốc độ quay 2 - 6 vòng/phút (RPM), độ cao tìm kiếm cực đại đạt 46 km.

Tiếp theo là Kabina 66/5N87 Back Net hay Back Trap - radar cảnh báo sớm băng E với chế độ tìm kiếm độ cao thấp đặc biệt, tầm 370 km ở tốc độ quay 3 - 6 RPM.

Thành phần bổ sung thứ ba là P-35/37 Bar Lock/Bar Lock B - radar phát hiện và bám mục tiêu công suất 1.000 kW, hoạt động trên băng tần E/F (kết hợp khả năng phân biệt địch ta), tầm 392 km tại 7 RPM.

Thành phần thứ tư: PRV-11 Side Net hay Odd Pair - radar đo cao băng E (cũng được sử dụng cho các hệ thống SA-2, 2K11 Krug và SA-6, tầm 240 km tại 3 - 6 RPM.

Thành phần bổ sung cuối cùng là P-15M(2) Squat Eye - radar phát hiện mục tiêu công suất 380 kW băng tần C, tầm hoạt động 128 km.

Lý lịch tác chiến của SA-5 khá đen tối khi vào ngày 4/10/2001, một khẩu đội S-200 của Ukraine đã vô tình đã bắn hạ một chiếc máy bay dân dụng Tu-154 đang trên đường bay từ Tel Aviv, Israel đến Novosibirsk, Siberia, làm toàn bộ 78 hành khách trên máy bay thiệt mạng.