Cờ Iraq đã tung bay trên nóc tòa nhà thị chính tại trung tâm thành phố Fallujah, một hình ảnh mang tính biểu tượng đánh dấu một chiến dịch thành công của quân đội Baghdad sau gần 4 tuần giao tranh với Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).
Tạp chí TIME (Mỹ) đánh giá, để mất Fallujah về tay chính phủ Iraq là một tổn thất thực sự đối với IS. Nằm cách thủ đô Baghdad 65 km về phía tây, Fallujah là biểu tượng cho sự phản kháng của dòng Sunni thiểu số tại Iraq.
Hơn một thập kỉ trước, đây là nơi diễn ra những màn giao tranh đầu tiên của dân thường Iraq với lính Mỹ, không lâu sau khi Washington chính thức điều quân tới quốc gia Trung Đông này.
Chính Fallujah cũng là thành phố đầu tiên rơi vào tay các phần tử Sunni cực đoan, và là thành phố đầu tiên, sau khi Mỹ rút quân khỏi Iraq, thất thủ trước IS hồi tháng 1/2014.
Theo đánh giá của Douglas Ollivant, cựu sĩ quan bộ binh Quân đội Mỹ và cố vấn Nhà Trắng phụ trách vấn đề Iraq, việc các tay súng IS bị đánh đuổi khỏi khu vực phía tây Iraq là "quan trọng trên nhiều khía cạnh".
"Quan trọng thứ nhất là về mặt chính trị—Fallujah luôn được xem là nhà máy sản xuất bom xe để phục vụ khủng bố tại Baghdad.
Bản thân tôi không có mặt tại chiến trường nên không rõ chuyện gì xảy ra, nhưng có vẻ như [Fallujah] thất thủ nhanh hơn rất nhiều so với dự kiến. Do đó có thể thấy chiến lược bao vây IS và buộc tổ chức này phải dàn trải trên 4 mặt trận đang phát huy tác dụng" - ông Ollivant phân tích.
Đối với chiến dịch chống khủng bố mà nói, thì IS mất càng nhiều lãnh thổ càng tốt. Năm 2014, khi IS bành trướng lãnh thổ với tiến độ chẳng khác nào những cuộc xâm lược của người Hồi giáo hồi thế kỉ VII, thì đó là một trong những công cụ tuyển mộ hữu ích nhất của tổ chức này.
Nhưng trong năm qua, IS đã để mất rất nhiều đất. Quân đội Iraq và lực lượng dân quân Shiite đã lấy lại Tikrit, rồi Ramadi, nay là Fallujah, trong khi người Kurd ở Iraq đang tiến rất gần đến "thủ phủ" Mosul của Nhà nước Hồi giáo.
Cùng với đó, việc Thổ Nhĩ Kỳ quyết định đóng cửa biên giới với Syria cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc tuyển mộ của IS. Tháng 4 vừa qua, các quan chức Mỹ cho biết số lượng các tay súng nước ngoài gia nhập IS đã giảm từ 2.000 tên/tháng ở giai đoạn cao trào nay đã xuống chỉ còn 200 tên/tháng.
Lương lậu cũng giảm. Theo các tài liệu thu thập từ các cứ điểm chiếm lại được của IS, các tay súng của tổ chức này chỉ được trả 50 USD/tháng. Cùng lúc đó, sức hút của IS cũng giảm mạnh trên khắp Trung Đông. Một cuộc thăm dò ý kiến giới trẻ Arab tại 16 quốc gia trong khu vực hồi đầu năm cho thấy, 80% phủ nhận hoàn toàn khả năng ủng hộ IS, so với 60% hồi năm ngoái.
Trong phiên điều trần trước quốc hội Mỹ tuần trước, giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA) John Brennan cho biết, hiện IS có khoảng 18.000-22.000 tay súng hoạt động tại Syria và Iraq. Ông Brennan cũng cảnh báo rằng, khi IS liên tục thua trận, thì tổ chức này sẽ tìm cách đẩy mạnh các hoạt động khủng bố ở nước ngoài.
IS tuyên bố đứng sau vụ ám sát một sĩ quan cảnh sát Pháp và người tình mới đây tại Paris, đồng thời đánh giá cao việc Omar Mateen tuyên bố trung thành với IS sau vụ xả súng cướp đi sinh mạng 49 người tại Orlando tuần trước.
Nhưng sự thật là mất đất, mất tiền đang khiến sức hút của IS giảm đáng kể, bởi rất nhiều tín đồ Sunni trẻ tuổi gia nhập IS chỉ vì tiền. Còn nữa, "Nhà nước Hồi giáo để làm gì khi Nhà nước không có đất?" - ông Ollivant mỉa mai.
Trước đây, trùm khủng bố al-Qaeda Osama bin Laden luôn cho rằng lúc này là quá sớm để thiết lập một caliphate kiểm soát 1,2 tỉ người Hồi giáo trên thế giới. Thay vào đó, al-Qaeda hoạt động ngầm chứ không phô trương như IS.
Nếu Nhà nước Hồi giáo tiếp tục mất đi lãnh thổ như hiện nay, thì ông Ollivant cảnh báo rằng chính phủ các nước phương Tây thậm chí có lúc sẽ phải "ước" rằng chẳng thà kẻ địch cứ tiếp tục phất cờ và hoạt động giữa ban ngày như IS hiện nay còn tốt hơn.
"Vấn đề thật sự sẽ là khi IS quyết định chui vào bóng tối, khi chúng nhận ra rằng 'Ồ, hóa ra al-Qaeda đã đúng'" - ông Ollivant cảnh báo.