SOHA NEWS
Hình ảnh do VTV1 phản ánh xe công đi lễ hội đền Trần (Nam Định)
Nghịch lý thừa xe nhưng vẫn sắm mới đang ngốn của ngân sách nhà nước một khoản tiền khổng lồ.
Rà soát xe công
Về việc dư luận quan tâm là có không ít cơ quan như Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Tổng liên đoàn Lao động VN đang dư thừa hàng trăm xe công, ông Trần Đức Thắng - cục trưởng Cục Quản lý công sản (Bộ Tài chính) - cho biết sắp tới sẽ điều chuyển, sắp xếp xe từ nơi thừa sang nơi thiếu, xe nào hết khấu hao thì bán thanh lý.
Việc dư thừa xe là do trước quyết định 61 năm 2010 về quản lý tài sản công, mỗi cơ quan hiện đang có bao nhiêu xe, ví dụ như 5 xe, thì giữ luôn ngưỡng đó trong suốt mấy năm qua, vô hình trung đây trở thành định mức xe cho đơn vị.
Ngoài ra, có trường hợp ở một số nơi dù đã mua xe mới để thay xe cũ nhưng lại không thanh lý những xe không sử dụng mà vẫn “đắp chiếu”.
Nay đặt trong bối cảnh phương tiện công cộng phát triển, quy định về quản lý và sử dụng xe công ban hành 5-7 năm trước là không còn phù hợp.
Do đó từ năm 2015, ngoài định mức cụ thể đối với chức danh thuộc đối tượng được sử dụng xe công thì một sở ngành chỉ có 1-2 chiếc xe công phục vụ công tác chung.
Cụ thể, để được trang bị 1 xe công phục vụ công tác chung thì người lãnh đạo cao nhất của đơn vị phải có hệ số phụ cấp từ 0,7 trở lên.
Theo ông Thắng, đến ngày 16-6, tức là quá hạn gần 3 tháng nhưng mới chỉ có khoảng 70% số bộ ngành, địa phương gửi báo cáo rà soát, sắp xếp xe công về Bộ Tài chính.
Trong tháng 6, Bộ Tài chính sẽ có báo cáo Thủ tướng về quản lý và sử dụng xe, đồng thời kiến nghị Chính phủ có văn bản nhắc nhở đối với các bộ ngành chưa có báo cáo rà soát xe công.
Nếu bộ ngành, địa phương nào không có báo cáo rà soát, sắp xếp điều chuyển xe công gửi về Bộ Tài chính thì đương nhiên là không được mua xe mới.
Thanh lý xe cũ vì chi phí bảo dưỡng cao
“Tôi cũng xin nói thêm, trong tổng số gần 40.000 xe công thì có đến 30% số xe đến hạn thanh lý, ước tính hơn 11.000 chiếc. Đó là xe sử dụng quá 15 năm hoặc chạy trên 250.000km, còn đối với vùng sâu vùng xa, miền núi là 200.000km.
Quy định là như vậy nhưng những xe sử dụng không an toàn thì mới được thanh lý. Quy định cũ để thanh lý xe công là 10 năm, nay được điều chỉnh lên 15 năm bởi đường sá tốt hơn và chất lượng xe cũng tốt hơn trước đây.
Còn tại sao xe cũ nhiều thế thì đơn giản là chưa có nguồn để thay thế xe mới, chứ tinh thần chung là không có chuyện lãng phí” - ông Thắng cho hay.
Liệu có chuyện thanh lý xe để mua xe mới hay không? Ông Thắng cho rằng mục tiêu hàng đầu đặt ra là đảm bảo công việc cho cơ quan nhà nước, xe sử dụng đúng mục đích và đảm bảo an toàn thì không thể nói là hoang phí.
“Qua tham khảo của nhà sản xuất ôtô, xe dùng được khoảng 40 năm, nhưng để đảm bảo an toàn và đáp ứng nhu cầu công việc, chúng tôi quy định là đến mức 15 năm thôi.
Hơn nữa, chi phí bình quân một xe công là 320 triệu đồng/năm, nhưng đối với xe có tuổi thọ trên 15 năm thì chi phí bảo trì bảo dưỡng rất tốn kém, cộng với tiêu hao nhiên liệu nhiều hơn xe mới”.
Tuy nhiên, theo một lãnh đạo Cục Đăng kiểm, với ôtô chở người đến 9 chỗ không tham gia kinh doanh vận tải thì pháp luật không quy định niên hạn sử dụng. Về nguyên tắc, mỗi chiếc xe được cơ quan đăng kiểm cấp chứng nhận kiểm định đều có thể hoạt động an toàn.
Xe mới, xe cũ đều được hoạt động bình đẳng như nhau. Nhưng theo thời gian, một chiếc ôtô hay xe máy càng sử dụng lâu thì càng ngày càng tốn kém chi phí sửa chữa, bảo dưỡng hơn, bởi xe càng cũ thì chi phí bảo dưỡng, thay thế linh kiện, phụ tùng sẽ thường xuyên hơn, hao hụt nhiên liệu nhiều hơn xe mới.
Khó khoán xe vì đặc quyền “biển xanh”
Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Tài chính nghiên cứu xây dựng lộ trình khoán xe công. Văn phòng Quốc hội là nơi thực hiện chủ trương khoán xe công và có một số người nhận khoán với mức chi phí 10 triệu đồng/tháng, nhưng không nhiều người hưởng ứng.
Là một trong những người đầu tiên nhận khoán theo phương thức này, Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Đỗ Mạnh Hùng cho biết ông “hằng ngày tự lái xe riêng đi làm, cảm giác cũng thoải mái, chủ động, thấy việc nhận khoán có lợi cho ngân sách, lại vừa có thiện cảm trong mắt người dân”.
Vấn đề phiền toái nhất khi nhận khoán xe, theo ông Đỗ Mạnh Hùng, là sự khác biệt giữa xe “biển trắng” và xe “biển xanh”.
“Mỗi khi tôi tự lái xe đến các cơ quan khác làm việc, dự họp, vì xe tôi biển trắng nên cũng hơi bất tiện, phải qua cửa kiểm tra hoặc dừng lại giải thích với bảo vệ. Xe biển xanh thì đi lại, dừng đỗ dễ hơn” - ông Hùng nói.
Ngoài lý do này, việc khoán xe với mức tạm tính 10 triệu đồng/tháng của Văn phòng Quốc hội cũng chưa được nhiều người “mặn mà” bởi mức kinh phí đó không thật sự hấp dẫn.
Những người không đi xe riêng, không biết lái xe, không thích lái xe, nếu phải đi lại nhiều mà di chuyển bằng phương tiện taxi thì mức khoán đó chưa đủ bù chi phí.
Ông Hùng cho rằng muốn chủ trương này trở thành chính sách chung, được nhiều người thực hiện thì cần nghiên cứu thêm, ví dụ tính toán từng vị trí công tác, nhu cầu sử dụng xe... để có nhiều mức khoán hợp lý hơn.
Trong khi đó, một chuyên gia về chính sách công khẳng định lý do đến nay nhiều quan chức không muốn nhận khoán xe chủ yếu do sự phân biệt giữa xe “biển xanh” và xe “biển trắng”.
“Cần phải thẳng thắn nhìn nhận rằng sử dụng xe biển xanh có quá nhiều lợi thế. Đi lại dễ dàng, ra đường công an giao thông gần như không bao giờ... hỏi thăm.
Hơn nữa, người có chế độ xe công có lái xe phục vụ, đưa đón thuận tiện hơn nhiều, nói là xe công nhưng luôn được sử dụng như xe nhà, đi lại ngoài mục đích công vụ cũng chẳng mấy khi bị để ý. Xe công hỏng thì ngân sách bỏ tiền ra sửa, đổ xăng không cần tính toán căn ke.
Còn xe của mình thì phải tự lái, đi nhiều thì tốn tiền xăng, khấu hao xe cũng tốn kém, nếu thuê lái xe nữa thì chi phí 10 triệu đồng/tháng làm sao mà đủ” - vị này phân tích.
Ai được sử dụng xe công?
Theo quyết định 32 quy định tiêu chuẩn, định mức và chế độ quản lý, sử dụng ôtô công phục vụ công tác:
* Các chức danh được sử dụng thường xuyên trong thời gian công tác một ôtô với giá mua tối đa 1,1 tỉ đồng/xe, gồm: trưởng ban của Đảng ở trung ương, ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chủ nhiệm các ủy ban của Quốc hội; bộ trưởng, thủ trưởng các cơ quan ngang bộ, phó chủ tịch kiêm tổng thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ VN, trưởng các đoàn thể ở trung ương, các chức danh tương đương và các chức danh có hệ số lương khởi điểm từ 9,7 trở lên.
Bí thư tỉnh ủy các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; phó bí thư thành ủy, chủ tịch HĐND TP, chủ tịch UBND TP, trưởng đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách của Hà Nội và TP.HCM.
* Chức danh được sử dụng ôtô để đưa đón từ nơi ở đến nơi làm việc và đi công tác với mức giá mua xe tối đa 920 triệu đồng/xe, gồm: phó trưởng ban của Đảng ở trung ương, phó chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, phó chủ nhiệm ủy ban của Quốc hội, phó viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, phó chánh án Tòa án nhân dân tối cao; thủ trưởng các cơ quan thuộc Chính phủ, thứ trưởng, phó các đoàn thể trung ương, bí thư thường trực Trung ương Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, phó chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ VN và các chức danh lãnh đạo có hệ số phụ cấp chức vụ từ 1,25 trở lên; phó bí thư tỉnh ủy, chủ tịch HĐND, chủ tịch UBND, trưởng đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách, phó chủ tịch HĐND, ủy viên ban thường vụ thành ủy, phó chủ tịch UBND, chủ tịch Ủy ban MTTQ của Hà Nội và TP.HCM.
* Ôtô phục vụ công tác chung tại cơ quan, tổ chức, đơn vị, ban quản lý dự án: đối với cơ quan, tổ chức, đơn vị có chức danh lãnh đạo có hệ số phụ cấp chức vụ từ 0,7 trở lên được trang bị ôtô phục vụ công tác chung để đưa đón cán bộ đi công tác với giá mua tối đa 720 triệu đồng/xe. Cụ thể, đối với các cơ quan, đơn vị thuộc bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở trung ương, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội: văn phòng các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở trung ương, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội được trang bị tối đa 3 ôtô/đơn vị; còn các đơn vị khác thuộc bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở trung ương, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội (các vụ, ban và các tổ chức tương đương) được trang bị tối đa 1 ôtô/đơn vị.
Đối với các cơ quan, tổ chức, đơn vị trực thuộc các sở, ban ngành có chức danh lãnh đạo có hệ số phụ cấp chức vụ từ 0,7 trở lên được trang bị tối đa 1 ôtô/đơn vị.
Thuê xe lợi hơn
Ông Hoàng Ngọc Quang - giám đốc Hợp tác xã du lịch và taxi 12 (TP.HCM) - cho biết hiện nay có nhiều doanh nhân nước ngoài như Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản đến TP.HCM làm ăn đều thuê xe của các công ty, hợp tác xã cho thuê xe du lịch.
Họ biết các doanh nghiệp và công ty cho thuê xe có đầy đủ các loại ôtô 4 chỗ từ bình dân đến cao cấp như xe Lexus trị giá vài tỉ đồng hoặc thuê xe từ 7-50 chỗ ngồi để đưa đón nhân viên.
Giá thuê xe 4 chỗ tùy theo loại xe từ 15-20 triệu đồng/tháng chạy trong TP hoặc xe Lexus đến 30-35 triệu đồng/tháng, trong đó bao gồm tiền xăng và tiền lương lái xe.
Các xe này chở khách trong giờ làm việc và chạy trong phạm vi nội ô TP. Trường hợp đi xa hơn hoặc đi các tỉnh họ sẽ tính thêm chi phí xăng dầu.
Tính ra các doanh nghiệp nước ngoài thuê xe có lợi hơn mua xe. Nếu mua xe thì họ tốn ngay số tiền từ vài trăm triệu đến vài tỉ đồng và hằng tháng còn tốn tiền trả lương lái xe khoảng 7-8 triệu đồng.
Trong khi đó, nếu thuê xe họ không phải tốn số tiền trên và cũng không tốn tiền duy tu bảo trì xe do chủ xe của hợp tác xã hoặc doanh nghiệp cho thuê xe phải lo việc này.
"Chỉ dùng cho công vụ"
Ở Mỹ, bộ nội vụ nước này có quy định rất cụ thể về việc sử dụng xe công. Theo đó, xe công được định nghĩa là những xe do chính quyền mua hoặc thuê để phục vụ công việc tại các cơ quan, ban ngành thuộc chính phủ.
Chính quyền Mỹ đặc biệt nghiêm cấm việc sử dụng xe công để đưa đón công chức từ nhà tới chỗ làm trừ khi việc này có liên quan tới đặc thù công việc của họ.
Tuy nhiên, ngay cả với những trường hợp ngoại lệ này thì người sử dụng cũng phải nhận được văn bản cho phép trước đó của bộ trưởng bộ nội vụ cũng như từ ủy viên hội đồng của chính quyền sở tại.
Điều khoản quy định về sử dụng xe công ghi rõ: "Cấm sử dụng xe công cho mục đích cá nhân ở bất cứ cấp độ quản lý nào". Quy định này áp dụng với cả việc sử dụng không gian trong gara để xe công hay các cửa hàng chuyên sửa chữa xe công.
Quy định cũng nghiêm cấm sử dụng các dụng cụ, bộ phận và phụ kiện liên quan tới xe công trong việc bảo trì hay sửa chữa các loại xe do cá nhân sở hữu.
Kèm theo các quy định đó, người sử dụng xe công vào mục đích riêng sẽ bị người đứng đầu cơ quan ban ngành đình chỉ chức vụ tối thiểu một tháng và sẽ kéo dài thời gian đình chỉ hoặc tạm bị thôi giữ chức vụ trong một thời gian ngắn tùy theo tính chất và mức độ vi phạm cụ thể.
Ở Philippines, theo Philstar, theo ủy ban kiểm toán nước này, tất cả phương tiện di chuyển do các cơ quan chính phủ quản lý đều phải được gắn biển "Chỉ dùng cho công vụ" (For official use only), kèm theo đó là tên của cơ quan đang sở hữu, vận hành phương tiện đó.
Các kiểm toán viên nhà nước của Philippines cũng là người theo dõi sát sao các báo cáo hằng tháng về khoảng cách di chuyển, lượng tiêu hao xăng xe của các công chức thành phố và thậm chí cả những khoản tiền phạt của họ khi vi phạm luật giao thông.