SOHA NEWS
LTS: Maya được xem là một trong những nền văn minh lớn và bí ẩn bậc nhất trong lịch sử loài người. Bài viết của phóng viên National Geographic danh tiếng Erik Vance sẽ cho chúng ta thấy bí ẩn về hành trình tìm kiếm dấu vết của đế chế "bị lãng quên" hùng mạnh dưới sự trì vì của Vua Rắn trong lịch sử nền văn minh Maya huyền bí, thông qua trải nghiệm thực tế và chia sẻ của những nhà khảo cổ hàng đầu.
Bài 1: Vua Rắn - "mảnh ghép" bí ẩn bậc nhất của người Maya: Giới khảo cổ điên đầu giải mã
Bài 2: Bí ẩn Vua Rắn, chiến binh tối cao, và giấc mơ về đế quốc Maya hùng mạnh
Bài 3: "Đột nhập" lăng mộ Vua Rắn (Phần cuối)
Trên thực tế, tất cả những vị Vua Rắn vẫn thường để mắt tới kẻ thù cũ của họ, một trong số đó là Tikal, đô thành đã nhiều lần cố gắng đứng dậy và trả thù. Vào năm 657, sau khi tiến hành củng cố cho các lực lượng đồng minh, vua Yuknoom Cheen II đã khởi binh tấn công Tikal.
Hai thập kỷ sau, Tikal vẫn quyết không đầu hàng. Sau đó, vương quốc của Vua Rắn đã khiến đô thành này thất bại, và giết chết vị vua của Tikal tại đây.
Vua Yuknoom Cheen II cũng là vị quân vương có những nước cờ chính trị cao tay. Theo đó, thay vì bàn giao đô thành đại bại Tikal cho các đồng minh của mình thì nhà vua này đã tiến hành tổ chức một hội nghị thượng đỉnh về hòa bình với vị tân vương của thành Tikal.
Ông mong con trai sẽ kế nghiệp cha để trị vì đế chế, nhưng sau đó đế chế Maya hùng mạnh cũng bị biến mất vĩnh viễn. Vua Yuknoom Cheen II băng hà năm 86 tuổi.
Nguyên nhân nền văn minh Maya sụp đổ?
Nếu như Yuknoom Cheen II vĩ đại bao nhiêu thì thế hệ hậu thế của ông vua này lại suy sụp bấy nhiêu. Mặt khác, dù nhiều lần bị đánh bại, "đại kình địch" Tikal vẫn vùng lên phản kháng vào năm 695, khi đô thành này được dẫn dắt bởi một vị vua trẻ.
Các nhà khảo cổ cũng không biết chính xác về chuyện gì đã xảy ra vào tháng 8/695. Một số chuyên gia suy luận rằng, có thể tiểu vương quốc Tikal đã phản bội lại các đồng minh của vương quốc rắn Maya.
Trong khi đó, số khác lại cho rằng vị Vua Rắn của Maya khi đó đang ở độ tuổi trung niên và mắc bệnh đau cột sống, nên không thể khích lệ và truyền sự tự tin cho binh sĩ của mình. Chính vì vậy, vương quốc Maya rơi vào tình trạng "lỏng lẻo".
Kinh thành Calakmul, nơi các vị Vua Rắn trị vì vương quốc hùng mạnh.
Một vài năm sau đó, Vua Rắn Maya băng hà và chấm dứt những giấc mơ còn đang dang dở về một đế chế hùng mạnh. Phần lớn các nhà khảo cổ học tin rằng mặc dù vương quốc rắn chưa từng phục hồi lại nhưng vẫn tiếp tục tạo ra ảnh hưởng.
Vào năm 711, chư hầu đồng minh mạnh nhất của vương quốc rắn là Naranjo đã tuyên bố tiếp tục trung thành với quốc gia này, và 10 năm sau đó, một vị công chúa rắn lại tiếp tục xuất hiện ở thành Saknikte.
Tuy nhiên, trong vòng một thế kỷ sau, tiểu vương Tikal đã thẳng tay đàn áp những vương thành từng giúp vương quốc của Vua Rắn như Waka, Caracol, Naranjo và Holmul.
Vào giữa những năm 800, đế chế cổ điển Maya của các Vua Rắn đã sụp đổ.
Hình ảnh mô phỏng thành phố cổ Holmul của người Maya. Ảnh: Internet
Nguyên nhân có thể là do sự gia tăng dân số, bất ổn định hay hạn hán kéo dài, khiến cho những đô thành của đế quốc Maya rơi vào tình thế hỗn loạn và cuối vùng bị bỏ hoang.
Liệu hoàng tộc rắn và người Maya có thể ngăn chặn nền văn minh sụp đổ?
Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng lịch sử của Vương quốc rắn và nền văn minh Maya có thể đã có viễn cảnh khác nếu như con trai của tiên đế Yuknoom Cheen II vĩ đại đánh bại Tikal vào năm 695.
Nhà khảo cổ học David Freidek, người đứng đầu các cuộc khai quật ở Waka, nhận định: "Tôi nghĩ rằng người Maya có thể ngăn chặn được sự sụp đổ của nền văn minh.
Sự thất bại trong việc đoàn kết của đế quốc Maya đặt dưới sự cai trị của một chính phủ, được cho là nguyên nhân chính khiến cho tình trạng hỗn loạn, chiến tranh và hạn hán xảy ra liên tiếp".
Một kiểu mặt nạ tang lễ được tìm thấy trong hầm mộ Vua Rắn, có niên đại từ năm 200 - 600 sau Công nguyên, là một bằng chứng ấn tượng về nghề gốm thủ công của nền văn minh Maya.
Một ngày nào đó, chúng ta sẽ có câu trả lời về sự sụp đổ của đế chế Maya. Cách đây 40 năm, các vị Vua Rắn huyền thoại được cho chỉ là tin đồn. Sau đó 20 năm, họ được coi như những bậc quân vương lừng lẫy của đô thành Calakmul huyền bí.
Và ngày nay, hậu thế chúng ta đều biết rằng người Maya đã từng cai trị một đế quốc lớn nhất và hùng mạnh nhất từ trước tới nay.
Trong khi đó, Ramón Carrasco, một nhà khảo cổ từng giám sát việc nghiên cứu ở di chỉ Calakmul, cho biết, các vị Vua Rắn của Maya đã không sống ở Dzibanché và chưa bao giờ làm suy giảm ánh hào quang.
Truy tìm manh mối, tình cờ "đột nhập" lăng mộ Vua Rắn
Vì có nhiều ý kiến trái chiều nên các nhà khảo cổ tiếp tục tìm kiếm manh mối. Cụ thể, vào năm 1996, ông Carrasco đã tiến hành khai quật cấu trúc lớn nhất của di chỉ Calakmul, một kim tự tháp có niên đại từ năm 300 TCN.
Khi đang cẩn thận làm sạch và kéo lớp đá phủ lên ở ngay đỉnh của kim tự tháp, ông Carrasco phát hiện ra một bộ hài cốt và bên dưới là một căn hầm.
Nhà khảo cổ Carrasco chia sẻ: "Chúng tôi nhấc nắp hầm lên và nghĩ rằng có thể nhìn xuống. Chúng tôi đã trông thấy một số bộ xương và rất nhiều bụi. Dường như lớp bụi thời gian đã hằn chặt ở đây".
Tuy nhiên, mọi thứ không hề dễ dàng. Trên thực tế, phải mất tới 9 tháng, các nhà khảo cổ mới đào được lối an toàn để vào khu hầm mộ và tiến hành khai quật. Khi nhà nghiên cứu Carrasco bước vào hầm mộ, ông nhận ra mình đang đứng trước một vị vua hùng mạnh và quyền lực.
Cơ thể của ngài được bọc trong một chiếc khăn choàng mịn thượng hạng và phủ nhiều hạt châu. Vị vua này không hề đơn độc khi có mộ người phụ nữ trẻ và một đứa trẻ được hiến tế rồi đặt hài cốt trong một căn phòng ở gần đó.
Hài cốt của một vị vua rắn trong một tấm khăn choàng thượng hạng với nhiều đồ dùng quý giá làm bằng ngọc bích, người mất vào năm 697 tại đô thành Calakmul.
Ông Carrasco cho biết: "Hài cốt của vị vua này phủ đầy bùn và bụi. Bạn có thể trông thấy một số hạt châu ngọc bích nhưng không thể tìm thấy chiếc mặt nạ nào cả. Tôi đã dùng một chiếc bàn chải và bắt đầu nhẹ nhàng lau sạch bụi bẩn. Thứ đầu tiên mà tôi trông thấy là một con mắt – cảm giác có thể nhìn thấu tôi từ trong quá khứ."
Con mắt ấy nằm trên một chiếc mặt nạ ngọc bích tuyệt đẹp để nhằm tôn vinh vị vua ở thế giới bên kia.
Những phân tích sau đó cho thấy vị Vua Rắn này là một người đàn ông mập mạp. Hầm mộ của ông được trang trí rất lộng lẫy.
Gần đó còn có một chiếc mũ ngọc bích, ở giữa mộ là chân của một con báo đốm và kế bên là một chiếc đĩa gốm có hình tượng đầu rắn đang cười, cùng với dòng chữ: "Đĩa của hoàng đế Maya".
Chừng ấy khám phá cũng đủ cho chúng ta thấy những vị Vua Rắn và nền văn minh Maya thực sự bí ẩn và nhiều trong số đó các nhà nghiên cứu vẫn chưa thể lý giải.
Mặt nạ ngọc bích là vật dụng cao quý dành cho các vị Vua Rắn ẩn chứa nhiều thông điệp trên hành trình đi sang thế giới bên kia.. Ảnh: David Coventry
Tham khảo nguồn: NatGeo/Ảnh: David Coventry