Việc binh sĩ phát xít Đức quyết định rời bỏ hàng ngũ sang Hồng quân không phải là trường hợp hiếm có trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại. Đã có hàng trăm trường hợp như vậy, nhưng phần lớn trong số họ không được tham chiến trực tiếp trên tiền tuyến.
Tuy nhiên, trường hợp Fritz Schmenkel có thể coi là ngoại lệ. Ông vốn là công nhân ở thị trấn Stettin đã bị ép buộc vào đơn vị bộ binh phát xít Đức.
Sau khi đào thoát sang phía Liên Xô, Fritz Schmenkel đã tham gia lực lượng dân quân địa phương chống lại quân đội phát xít trong thầm lặng và những chiến công của Fritz Schmenkel chỉ được công nhận 20 năm sau khi cái chết của ông.
Công dân Đức bài chủ nghĩa phát xít
Fritz Schmenkel được coi là người có tư tưởng khinh thường và căm ghét chủ nghĩa phát xít tại Đức, đặc biệt sau khi những tổ chức cực hữu sát hại cha ông vào năm 1923. Khi còn trẻ, Fritz Schmenkel đã tham gia Liên đoàn Cộng sản trẻ tại Đức.
Dù không bao giờ công khai sự căm ghét với chủ nghĩa quốc xã, nhưng Fritz Schmenkel cho rằng lực lượng mật vụ Gestapo đã theo dõi ông ngay từ những năm tháng tuổi trẻ.
Chân dung của ông Fritz Schmenkel. Ảnh: RBTD
Tới năm 1938, Fritz Schmenkel bị tổng động viên tham gia quân đội phát xít, nhưng do có tư tưởng chống đối nên sau đó ông đã bị bắt và kết án. Sau khi được thả vào tháng 10-1941, phát xít Đức gửi Fritz Schmenkel tới mặt trận phía Đông với mục đích tẩy não.
Tuy nhiên, chỉ một tháng sau khi tới tiền tuyến, Fritz Schmenkel đã quyết định đào tẩu sang phía Hồng Quân. Trong bức thư gửi về cho vợ mình Erna ngày 25-11-1941, ông viết: “Bây giờ anh biết mình sẽ phải làm gì!”.
Sống sót với chỉ 3 từ “Lenin, Stalin, Thälmann”
Trong suốt 186 ngày lẩn trốn khỏi sự truy lùng của lực lượng phát xít, Fritz Schmenkel đã tới khu vực Smolensk. Để tìm đường tới với Hồng Quân, ông đã nương tựa trong các ngôi làng và được người dân địa phương che chở.
Điều đáng ngạc nhiên là Fritz Schmenkel không biết bất kỳ một từ tiếng Nga nào và chỉ nói được câu khẩu ngữ: Lenin, Stalin, Thälmann. Kỳ lạ là điều này đã giúp ông sống sót, có được nơi ăn, chốn ở từ người dân địa phương. Để trả ơn, ông giúp họ việc nhà.
Dù biết du kích địa phương đang luyện tập, nhưng Fritz Schmenkel không thể tham gia vì không biết tiếng Nga. Tuy nhiên, mọi chuyện đã thay đổi khi chỉ huy du kích địa phương bị phát xít bắt giữ và xử tử. Vì việc này, Fritz Schmenkel đã bị lực lượng dân quân địa phương mang biệt danh “Cái chết dành cho bọn phát xít” bắt giữ và giam lỏng.
Bí danh Ivan Ivanovich
Khi biết được câu chuyện đào tẩu của Fritz Schmenkel, nhiều thành viên du kích tỏ ra có thiện cảm với ông. Họ đã thả tự do cho ông Fritz Schmenkel, nhưng chỉ cho ông sử dụng ống nhòm, mà không giao vũ khí. Thậm chí, có nhiều lần tính mạng ông bị đe dọa khi có hành động trái với quy định của nhóm du kích.
Cơ hội thể hiện khả năng chiến đấu của ông Fritz Schmenkel được chứng thực khi một đơn vị du kích bị phát xít Đức bao vây. Trong trận chiến, ông Fritz Schmenkel đã nhặt được một khẩu súng trường và thể hiện khả năng chiến đấu tuyệt vời của mình. Chính vì điều này, ông nhận được sự tôn trọng từ các thành viên trong đội du kích và được mang bí danh Ivan Ivanovich.
Đội du kích địa phương ở vùng Smolensk học cách sử dụng vũ khí. Ảnh: rian
Sau đó, Fritz Schmenkel đã dạy du kích địa phương cách sử dụng súng máy MG-42, tìm kiếm những “cái lưỡi” (khai thác thông tin về tình hình quân phát xít từ tù binh) và giả dạng sĩ quan Đức trong nhiều nhiệm vụ phá hoại.
Danh tiếng của Fritz Schmenkel với vai trò là một cựu quân nhân phát xít chống lại quân đội của đế chế thứ 3 đã tới Berlin. Giới chức quân sự Đức đã treo thưởng lớn cho ai bắt được ông.
Chiến đấu rất gan dạ và luôn ở tuyến đầu, nhưng may mắn luôn mỉm cười với “Ivan Ivanovich”. Ông đã thoát chết khi phát xít Đức mở chiến dịch Sao rơi nhằm vào tổ chức du kích mà Fritz Schmenkel tham gia trong tháng 1-1943.
Nhận thấy tài năng của Fritz Schmenkel, giới chức quân sự Hồng quân cho rằng, “Ivan Ivanovich” phù hợp với các nhiệm vụ phá hoại luồn sâu hơn là du kích.
Tháng 6-1943, Fritz Schmenkel được triệu tập vào đội trinh sát mặt trận phía Tây. Sau khi được huấn luyện, ông được chỉ định làm phó chỉ huy trưởng đội đặc công Field, hoạt động ở phía Tây Belarussia.
Vào cuối tháng 12-1943, trong một hoạt động phá hoại ở hậu phương địch, Fritz Schmenkel và 2 đồng đội bị bắt. Ngày 22-2-1944, ông bị phát xít Đức sát hại tại Minsk. Tên tuổi và chiến công của “Ivan Ivanovich” bị lãng quên nhiều năm sau đó.
Sự công nhận từ chính phủ Liên Xô
Tên tuổi và chiến công của Fritz Schmenkel được khôi phục vào năm 1961, khi Liên Xô phát hiện ra một đơn vị cảnh sát phát xít Đức bị đội đặc công do Fritz Schmenkel chỉ huy tiêu diệt.
Ngạc nhiên khi thấy một đơn vị du kích địa phương Liên Xô lại do một cựu quân nhân phát xít chỉ huy, cơ quan chức năng đã thu thập thông tin và xác định thành tích chiến đấu của Fritz Schmenkel.
Kết quả điều tra được công bố 3 năm sau đó và ngay trong năm 1964, Fritz Schmenkel được trao tặng các phần thưởng cao quý của Liên Xô, gồm Phần thưởng Lenin và danh hiệu Anh hùng Liên Xô.
Bà Erna Schmenkel (vợ của ông Fritz Schmenkel) trao di ảnh của chồng cho đại diện Quân đội Liên Xô, tướng Pyotr Batov. Ảnh: RBTD
Sau khi biết tin, vợ ông là bà Erna Schmenkel đã trao cho đại diện Quân đội Liên Xô bức ảnh của chồng mình. Hình ảnh của Fritz Schmenkel sau đó được khai thác rộng rãi trong các cuốn sách, tiểu thuyết và phim ảnh.
Bà Erna Schmenkel cũng được vinh dự được mời tới thăm Liên Xô và phi đội chiến đấu cơ số 1 của Không quân CHDC Đức được mang tên Fritz Schmenkel.
Điều đáng tiếc là sau khi Liên Xô tan vỡ và bức tường Berlin sụp đổ, tên tuổi của Fritz Schmenkel một lần nữa bị lãng quên!