Chuyên gia Anh phản bác yêu sách chủ quyền của TQ

Yêu sách chủ quyền của Trung Quốc (TQ) ở biển Đông không mang tính lịch sử. Nhà địa lý Bill Hayton, người Anh đã khẳng định như trên tại hội nghị của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) tổ chức tại Washington, D.C. ngày 22-9 (giờ địa phương).

Chuyên gia Bill Hayton ở Viện Nghiên cứu hoàng gia các vấn đề quốc tế tại London (Anh) là tác giả cuốn Biển Đông - Cuộc đấu tranh quyền lực ở châu Á.

Trung Quốc “sản xuất” bản đồ

Trang web phân tích hàng hải USNI News của Viện Nghiên cứu hải quân Mỹ đưa tin nhà địa lý Bill Hayton nhận xét yêu sách chủ quyền của TQ đối với phần lớn diện tích biển và các thực thể địa lý thật ra dựa trên những sự kiện xảy ra vào thế kỷ 20, từ thời điểm xảy ra phong trào Nghĩa Hòa đoàn cho đến khi quân đội Nhật hoàng bị đánh bại trong Chiến tranh thế giới thứ II.

Phong trào Nghĩa Hòa đoàn xảy ra vào những năm cuối triều đại Mãn Thanh (từ tháng 11-1899 đến 9-1901) nhằm chống lại ảnh hưởng của các thế lực nước ngoài.

Chuyên gia Bill Hayton giải thích học sinh TQ nào cũng được dạy rằng bãi cạn James (TQ gọi là Tăng Mẫu) là phần cực Nam của lãnh thổ TQ.

Tuy nhiên, ông khẳng định TQ không tiến hành nhiều công tác khảo sát ở biển Đông và ngư dân TQ cũng không sinh sống liên tục trên các rạn san hô và bãi ngầm ở biển Đông.

Thật ra trong phần lớn quá khứ của TQ, hầu hết biển Đông lại là nơi hùng cứ của bọn hải tặc.

Trong những thập niên đầu của thế kỷ 20, TQ bắt đầu “sản xuất” các bản đồ được gọi là “bản đồ sỉ nhục dân tộc”.

Các bản đồ cho thấy TQ kiểm soát một số thực thể địa lý ở biển Đông vốn đã bị Nhật, Hàn Quốc, Malaysia và Philippines đòi chủ quyền.

Các đoạn trong bản đồ (vốn đã được thay đổi nhiều lần) đã được dùng để tạo cảm giác vùng lãnh thổ này trở nên liền lạc.

Chuyên gia Bill Hayton giải thích năm 1946, lần đầu tiên “đường chín đoạn” mới xuất hiện trong tài liệu chính thức. Trong một bản đồ của TQ năm 1947, “đường chín đoạn” được vẽ ra ôm trọn lấy quần đảo Trường Sa.

Sự điều chỉnh này là một phần trong thỏa thuận sau chiến tranh giữa các nước trong khối Đồng minh: Tất cả lãnh thổ bị phát xít Nhật chiếm đóng phải được trả về cho TQ.

Nhà Thanh chống thế lực nước ngoài

Theo lý giải của Bill Hayton, lý do khiến các quan lại thời nhà Thanh (TQ) vào đầu thế kỷ 20 đưa ra tuyên bố chủ quyền như đã nêu ở trên nhằm chứng minh họ đang đứng lên chống lại các thế lực nước ngoài.

Nhà Thanh đã cố gắng giành lại quyền kiểm soát các mối quan hệ ngoại giao và lãnh thổ cũng như cố gắng củng cố sự ủng hộ của người dân.

Sau đó, chính phủ TQ tiếp tục làm theo bằng cách đưa cả quần đảo Trường Sa vào yêu sách lãnh thổ và tiếp tục chỉ trích Nhật và bất cứ nước nào không tôn trọng yêu sách chủ quyền và lãnh thổ của TQ.

Ngoài phần trình bày tại hội nghị CSIS, chuyên gia Bill Hayton cũng trả lời nhiều câu hỏi của cử tọa.

Khi được hỏi liệu có phải các phương tiện truyền thông đang làm gia tăng căng thẳng trong vấn đề tranh chấp ở biển Đông và biển Hoa Đông hay không, ông giải thích “câu chuyện đã bị thay đổi”.

Ban đầu là chuyện về yêu sách chủ quyền của TQ đối với một phần lãnh thổ trong tranh chấp với Nhật và Pháp vào đầu thế kỷ 20. sau đó, chuyện đã được chuyển sang chủ đề TQ hay Mỹ có ảnh hưởng nhất trong khu vực.

Nhắc đến phán quyết của Tòa Trọng tài công bố ngày 12-7, ông nhấn mạnh phán quyết đã chỉ ra rằng các thực thể địa lý trong yêu sách “đường chín đoạn” của TQ đều không phải là đảo.

Ông giải thích không có ghi chép nào cho thấy có người dân TQ định cư trên các thực thể địa lý.

Trong khi đó, Công ước LHQ về Luật Biển (UNCLOS) yêu cầu “phải có sự sinh sống của con người”, vì vậy nếu xét đến yếu tố này thì các thực thể địa lý không phải là đảo.

Chuyên gia Bill Hayton dự báo TQ sẽ tiếp tục xem yêu sách chủ quyền là quyền lợi đương nhiên và không có ý định từ bỏ.