SOHA NEWS
Lần đầu tiên, các nhà khoa học đã thành công trong việc dựng lại các quá trình hóa học để tạo nên các cột trụ có hình dạng hấp dẫn bên ngoài đá núi lửa trên bờ biển Bắc Ireland.
Mắc-ma nguội đi tạo thành các cột trụ đa giác hấp dẫn. Nguồn: Opentextbc
Các cột trụ đa giác hình thành dần dần khi Mắc-ma nóng chảy nguội đi và co lại trong đá, nhưng cho đến bây giờ vẫn chưa rõ là ngưỡng nhiệt độ là ở đâu? Có nghĩa là khi nào thì sự chuyển đổi từ chất lỏng nóng chảy sang khối đá rạn nứt xảy ra?
Giờ đây, một nhóm các nhà khoa học từ Đại học Liverpool ở Anh tin rằng họ đã có câu trả lời: Ngưỡng nhiệt độ là từ 840 đến 890 độ C, ngay dưới điểm nơi Mắc-ma kết tinh thành đá bazan, tức vào khoảng 980 độ C.
Nhiệt độ mà ở đó Mắc-ma nguội đi để hình thành các rãnh nối hình trụ này là một câu hỏi mà đã thu hút được giới địa chất trong một thời gian dài", Yan Lavallée, một trong những nhà khoa học, nhà nghiên cứu núi lửa, cho biết.
"Chúng tôi đã rất muốn biết liệu nhiệt độ của dung nham gây ra các nứt gãy là nóng, ấm hay lạnh. Bây giờ, với nghiên cứu này chúng tôi đã tìm ra rằng câu trả lời là nóng, nhưng sau khi nó – dung nham- được hóa cứng".
Để đi tới kết luận trên, các nhà khoa học đã sử dụng các trụ đá bazan được tách ra từ núi lửa Eyjafjallajökull ở Iceland. Những vật mẫu này sau đó được kẹp chặt và làm nóng đến hơn 1.000 độ C trước khi được làm nguội trong dung nham.
Giant's Causeway bao gồm những khối đá có hình dạng lạ thường. Nguồn: Ireland
Bằng cách ghi lại thời điểm đá bắt đầu rạn nứt, các nhà khoa học đã tìm ra câu trả lời về nhiệt độ của khối đá ở Giant's Causeway khi nó bắt đầu phân chia thành những hình dạng lạ thường như vậy cách đây khoảng 50-60 triệu năm trước.
Tốc độ nguội khác nhau và các yếu tố khác có thể tạo ra các cột trụ có kích cõ và hình dạng khác nhau.
"Những thí nghiệm như vậy về mặt kỹ thuật là rất khó khăn, nhưng rõ ràng chúng đã chứng minh được sức mạnh và tầm quan trọng của sự co nhiệt đối với sự tiến triển của khối đá nguội và sự mở rộng của các nết đứt gãy.", Anthony Lamur, nhà khoa học trong nhóm nghiên cứu, cho biết.
Gành Đá Dĩa Phú Yên. Nguồn: Hodadi
Những cảnh quan tương tự có thể tìm thấy ở Iceland và Mỹ, và chúng ta thậm chí đã phát hiện ra kiểu đặc tính tương tự trên sao Hỏa. Và thật ngạc nhiên, ngay tại Việt Nam chúng ta cũng có thể chiêm ngưỡng thắng cảnh thiên nhiên này: Đó là Gành Đá Dĩa Phú Yên.
Bên cạnh việc trả lời một câu hỏi có từ lâu đời về sự hình thành các kỳ quan đá này, nghiên cứu có thể chỉ rõ hơn cho các chuyên gia về cách nhiệt độ di chuyển qua bề mặt Trái Đất như thế nào, và làm thế nào việc khai thác năng lượng địa nhiệt có thể được thực hiện một cách hiệu quả hơn?
Nghiên cứu được xuất bản trên tạp chí Nature Communications.
Link: https://www.sciencealert.com/we-know-how-these-amazing-geocentric-giants-causeway-columns-formed